Coñecida entre a veciñanza como "Dolores do Coxo", os seus ollos brillan cando alguén se achega a saudala e mais cando lle falan de coplas. A súa cabeza non deixa de lembrar os versos que aprendeu desde ben nova.
Dolores Macías naceu o 7 de abri ... [+]

Coñecida entre a veciñanza como "Dolores do Coxo", os seus ollos brillan cando alguén se achega a saudala e mais cando lle falan de coplas. A súa cabeza non deixa de lembrar os versos que aprendeu desde ben nova.
Dolores Macías naceu o 7 de abril de 1930 no lugar de Borneiro, á beira da igrexa parroquial de San Xoán. Levou unha vida tranquila, sen grandes cambios. Traballou sempre na casa e na labranza. Ao contrario doutras irmás, non aprendeu a coser, pero si o traballo do liño e, de paso, os cantos de fía. Acorda ir de moza a algunhas fiadas ao Esmorís, en Cesullas, ou a Bamiro, en Vimiazo.
Xa lle gustaba cantar á súa nai María, pero outro tipo de cantos, os relixiosos. Dolores acompañábaa na misa para axudar ao vello párroco de Borneiro, don José Andújar, que ‑comenta con retranca- disque non cantaba moi ben.
Cunha copla á Virxe da Barca recorda con agarimo as peregrinacións á romaría de Muxía, aínda que a súa viaxe inesquecíbel sería a Venezuela, onde compartiu nove meses cos seus irmáns emigrados Maruja e Manolo. A emigración, polo tanto, tamén ocupa un lugar destacado nas cantigas do seu repertorio.
A veciñanza e amizades sempre lle fan peticións das súas cantigas máis populares, especialmente dos seus romances de cego, que recita entoando e sen fallo. Como exemplo, o romance de Cristovo e Micaela, que aprendía na feira de Baio aos músicos ambulantes que alí chegaban. Outros tamén os lembra de escoitalos cando ía ao Entroido da Agualada á casa dos seus padriños.
Moitas das coplas que sabe Dolores veñen de vello, pero outras sáenlle a ela no momento e con temas de actualidade como as que lle cantou ao presentador Xosé Ramón Gayoso no programa Luar, ao que acudiu nalgunhas ocasións.
Sabe tocar a pandeireta, especialmente a muiñeira vella de Borneiro co puño pechado, e sempre prefire que outras pandeireteiras a acompañen. Tamén baila «como o fan as mulleres», e aínda que os anos non perdoan e se apoia nun bastón, sempre está disposta e alegre para botar unha peza.
Nunca deixou de participar nas gravacións e recollidas por parte de grupos tradicionais como Xacarandaina, achegar versos ao Cancioneiro de Cabana de Bergantiños de Pablo Díaz e Olga Kirk, ou cantar diante da cámara da AELG.
Para sempre quedarán no recordo as sesións de coplas que nos agasallou xunto coa súa amiga Aurora Ramos (1913) en moitas actividades de posta en valor do patrimonio oral que se levan facendo desde o concello de Cabana de Bergantiños.

Vexa aquí o fondo videográfico coas participacións de Dolores Macías Pose no Proxecto Polafías.

[Ángel Eiroa. Dinamizador Turístico e Cultura en Cabana de Bergantiños]
Gravación: 21 de febreiro de 2016

Colaborou na organización: Fundación Eduardo Pondal
Agradecementos: Centro Arqueolóxico do Dolmen de Dombate
Patrocinador: Área de Cultura da Deputación da Coruña
Coordinou: Antonio Reigosa (vogal responsábel da Sección de  Literatura de Tradición Oral)