A capela de Bascuas, cóntame Manuela coa súa máis que desperta memoria a pesar dos ben levados 107 anos que camiñan á súa beira, ten un certo parecido coa que temos preto nós aquí en Castiñeiras. Unha capela que posee unha chave milagreira que ademais de abrir e cerrar aquel portalón de madeira recia que sirve entre outras cousas de testemuña dos que entran coma dos que saen, ten esa especie de alquimia que nalgún tempo, como recorda ela, servía para adormentar certos medos, baseándose quizais máis na fe que noutras cousas.
A capela está situada na parroquia de San Salvador, entre o (incomprensíbel) e Trasparga e como toda-las historias, a parte da chave, tenden a ter máis dun protagonista sendo aquí onde aparece o que lle aconteceu a unha vaca que cuns comportamentos nada normais fixo temer aos donos do animal i como poseída polo demo non sabían como aturala, levándoos a pensar no sacrificio como única solución posible. A vaca, coma se dunha esenciaparanormal se tratase empezou pouco a pouco a estar coma adoecida empezándolle a saír unhas vixigas arredor da lingua que lle impedían comer, ao mesmo tempo que imaxinándonos a dor voltábana tola.
Algúns dos que naquel entón farfullaban do feito dicían, xa que tiñan boa man co gado, que o mellor era sin dúbidas con algo cortante, semellante a unhas tixeiras, romperlle aquelas costras de desesperación que o pobre cuadrúpedo non era capaz de aturar e ver a evolución do mal que a oprimía. Non foi de gran remedio xa que ao pouco tempo voltaban a saír outras e con máis abundancia.
Un veciño nun domingo calquera, ao virse da misa veu como a vaca presa dunha pereira se debatía por encontrar algo de acougo. E díxolle sen dubidalo que a única enfermidade que voltaba dese xeito a calquer criatura que pousara os pes na terra era a rabia. O conto correu coma un regueiro de pólvora e non se tardou case nada en que algún que outro paisano da comarca lles comentara que viran a vaca de volta polo camiño do Cordal cabo das outras, e como un can cativo a roera nunha perna.
Non habendo moitos días que Rosendo da Pena vira o mesmo can fóra de si a ladrar contra unha charca de auga donde o reflexo da súa faciana o descompoñía coma se o mesmo satanás estivera a dicirlle que era alí e non noutro lado onde residía o mal. Aquilo puco en alerta a todo o que arredor se movía. A rabia, válgame Deus! xa non había outro camiño. O primeiro, había que sacrificar o animal e despois espantar calquer señal por onde andivera a infecciosa enfermedá.
Fixeron un burato na terra onde a vaca puidera coller con folganza. Atárona polos cornos e máis por debaixo das ubres para poder controlar o que xa resultaba incontrolable. Aquela maldición do demo camiñaba resolta e voraz polo inocente corpo do mamífero que ante a dificultade do exercicio non quedou máis remedio que que a tía Ramona puxera estratexicamente colocado no burato o seu mantelo de franela dunha cor parecida ao roxo para que a vaca se fora cara a el coma se desa (incomprensíbel) estivera a súa salvación quedando, o animel, o animal parado atopando alí a tranquilidade que ás veces dá a morte.
Algúns dos que axudaron estiveron máis dunha hora envoltos nun silencio nada tranquilizador, posto que a pregunta xurdía unha e outra vez nos seus miolos, na desconfianza do que podía acontecer cos que se remexeran á súa beira. O mal da rabia acabábano de ver na súa máis doente expresión, pero descoñecían as súas máis doentes artimañas para poder seguir dalgunha maneira preto deles e iso atormentábaos sen deixalos vivir. Oíran falar da chave da capela de Bascuas e das súas aportacións milagreiras e non o dubidaron nin un intre. Gumersindo, aínda non saíra o sol xa estaba preparando a besta para poñer terra de por medio, voltando con aquilo que consideraba o mellor remedio, para non verse naide como viran aquel pobre animal.
A chave chegou (incomprensíbel), lugar onde aconteceu o que Manuela nos está a contar quentouse ao roxo vivo e foise pasando de maneira que ningún can que estivera na casa quedara sen que a chave se apoiara na testa de cada un deles levando consigo aquela dor os maleficios daquela peste. Despois voltouse a quentar, unha ou as veces que fixera falla para que na parte de arriba do brazo se aplicara hasta que vixilara a tódalas persoas que do mesmo xeito tiveran algo que ver co alí acontecido espantando coma se dun (incomprensíbel) se tratase os medos e as (incomprensíbel).
A rabia foise, como se foi o inverno, puidera ser que gracias ás facultades que levaba consigo a chave de Bascuas. Pero hoxe Manuela, sentada aí detrás da cociña deixou un anaquiño do seu tempo para voltar cara atrás e falarmos do que ninguén deberíamos de esquecer. Vaia por Manuela, ojalá moitos anos viva.
Autor/a da transcrición: Estefanía Mosquera Castro
Texto de presentación