Propietario da Confitería Estilo, casa na que se hospedou o artista xaponés, Munehiro Ikeda, cando debuxou o libro “Pintura en rolo do camiño peregrino. Viaxe á escultura románica”.

Antonio Reigosa: O libro é unha marabilla, algo que poidamos gravar de cerca que quedará no vídeo para que se vexa e tal, pero en todo caso eu creo que non tería problema Alberto, si meto a pata avísame, en que quen pase por alí e teña curiosidade por velo non habería problema, non? 

 

Alberto Rodríguez: Para nada, para nada, eu creo que está a libre disposición de todos os que pasen por alí e os que están aquí hoxe. 

 

Antonio Reigosa: Pois moitas gracias por vir e agora es ti o que... 

 

Alberto: Si. A min dixéronme que trouxera todo o que tiña, entón esto é parte do que nós, porque a min estabades falando antes das tradicións orais e todas estas..., a min tócame esa parte da tradición oral, non? Porque esta relación nace máis ben co meu pai, que este señor visitounos no 1986, daquelas o que hoxe é a cafetería pastelería Estilo tiña a parte un hostal, tiña un hostal e unha casa de huéspedes. E Ikeda cando veu facer o Camiño de Santiago pa documentar o libro do que estamos a falar aloxouse con nós, entón eu daquelas tiña 12 anos, conto a miña memoria histórica e a memoria histórica que me transmitiu o meu pai. A min chamoume moitísimo a atención, do que falaba antes Xurxo, antes do 93 a existencia de peregrinos era moi anecdótica, era algo, imaginaros un peregrino xaponés en Melide no 86, iso era algo que está fóra de toda lógica. E como bo rapaz de Melide dos que andabamos en bicicleta correndo dun lado pa outro, eu vin un señor con rasgos orientais e pegueime a el e non me despegaba, iba todo o tempo que podía, que me levaba e se podía faltar a clase ese día tamén faltaba e iba con el, non? Eee este señor alojouse con nós en torno a dúas semanas, aquí en Melide, o libro é de Roncesvalles hasta Fisterra, non sei canto tempo estivo noutros sitios pero si pa documentar a zona de Melide creo, quero pensar que tamén Arzúa e Palas, estuvo alojado con nós aquí en torno a dúas semanas, a labor de documentación tivo que ser importante supoño, non? Eee a min chámame moitísimo a atención, bueno... (incomprensíbel) aquel día, si que é certo que bueno estar non está como ouro en paño, temos que darlle un toque pa recuperar esto. Sempre me chamou moitísimo a atención a ver a estación de Canfranc, bueno o inicio ten un pequeno mapa do norte de España do Camiño de Santiago, eu non a vin, pensar eso daquelas e velo hoxe, é unha guía turística perfecta, porque combina moito do da parte monumental que ten o Camiño de Santiago e logo tamén fai fincapé na parte de da logística de como organizar un viaje pa vir a Galicia, pa vir a facer o Camiño, da números de teléfono de hostais, de casas de comidas, de taxistas, de cousas así que non deixa de ser algo práctico que ten que ser , que ten que ser unha guía de viaxes respecto a unha guía de viaxes. 

Xa che digo está súper detallado, a min paréceme... 

 

Antonio Reigosa: Curvas de nivel, incluso ás veces. 

 

Alberto: Si, si. Nacionais, quilometraxes e todo está. E logo na parte de, da parte, moi ben ilustrado, sobre todo moi ben ilustrado, ahora si queredes, eu xa o vin tantas veces que case sería unha boa idea que o mirarades vós, non? Porque incluso hai moitos detalles de igrexas, de paisaxes. E na parte de cando chegas a Melide, non? Aparéceme o que eu creo que sería un mapa turístico de Melide a día de hoxe, eu creo que non falta nada máis porque entre a zona do castelo, a igrexa, o casco vello e todo esto, pois pequenos detalles incluso como o que estabamos a falar antes de sitios onde alojarse, daquelas era de cando nós tiñamos un hostal, co número de teléfono e tamén aparece xusto en frente do Estilo, sabédelo vós, bueno, os que sodes de aquí, está un banco, está o Banco Bilbao, pois aparece tamén representado o banco porque claro parte da operativa de dunha viaxe, como vamos a conseguir cambio, moneda, toda esta historia, non?  

Eee a min, non sei eu,  xa vos digo son ..., chamábame agora a atención estáballe botando un vistazo antes de vir para esta mesa, botando un vistazo hacia atrás, chámame moitísimo a atención que seguramente daquelas o uso do galego non estaría, neste home, tan estendido, fala de Palas de Rei non de Palas de Rey, que daquelas para nós sabedes que estaba moi castelanizado toda esta parte, non? E bueno, e chámame moitísimo a atención que non acaba en Santiago senón que sigue hasta Fisterra, non sei, non sei porqué ou porqué non, pero acaba no cabo Fisterra, é onde acaba o libro. 

 

Antonio Reigosa: El polo que eu aprendín estes días, el realmente o que viña era a estudiar o románico en España, cunha beca dun organismo cultural xaponés e o obxectivo era o románico en España. E como non era viable acaparar toda a xeografía para estudiar o románico escolleu como referente o Camiño e o seu entorno. O que pasa é que eu, eso xa non o sei eso xa son especulacións miñas, eu creo que se dou conta da magnitude do que significaba culturalmente o Camiño, igual daquela non ,como dixestes, por volume de peregrinos senón , pero o que significaba culturalmente que eu creo que foi a decisión que tomou, é dicir, o románico si pero o importante é o Camiño. E fíxase na, bueno quen vexa o libro verá que hai moitos capiteis con detalles, hai imaxinería, hai portadas de igrexas.  

Pero o centro da súa, chamémoslle obsesión, do seu traballo, foi o Camiño, por eso chegou a Fisterra, porque era o final do Camiño, según alguén lle contaría claro. 

 

Alberto: É que realmente o título do libro é “El Camino de Santiago. España hoy. Guía del peregrino y visita del románico español”. 

 

Antonio Reigosa: Efectivamente 

 

Alberto: É unha das, así como (...), é o que dis ti, capiteis,...e eso seguramente Xurxo ten moitísimo máis que dicir que eu pero a min sempre, moi o detalle, o Pórtico da Gloria teno súper detallado de como, de como están todos os... e cada igrexa que está representada fala de aquí da contorna pois fala de Santa María, fala de Leboreiro, fala de Furelos. Hai pequenos detalles de cada unha delas nas ilustracións , fala de Vilar de Dona, de todas das de, dun libro de case creo que son mil follas, non me quero engañar, bueno, setecentas. 

 

Antonio Reigosa: Setecentas e pico 

 

Alberto: Setecentas si. Eee e bueno, a min paréceme unha pequena joia e tuvemos a sorte que desa relación de dúas semanas que, que, de hospitalidade, de que unha relación co meu pai, con xente do museo, con xente de Melide que o acompañaban a muchas visitas que facía, e logo comía con nós, sempre se quixo, o Estilo tiña un hostal, unha parte de hostal, habitacións con baño, con baño individual, e outra parte de casa de huéspedes, onde os baños eran compartidos. El sempre se quixo aloxar, contábamo meu pai onte que estabamos falando desto e tal, sempre se quixo aloxar en todas as visitas que veu, porque logo recibiu visitas durante varios anos, eee na casa de huéspedes nunca quería ir, dicíalle que era máis que tiña máis calor humano, que aquelo que lle gustaba de estar rodeado de xente, falar con xente, encontrarse para ir o baño, pa ir a ducha, estas cousas, que o mellor hoxe non o vemos como algo tan lóxico, queremos máis privacidade, en cambio nese senso pois si que quería estar máis, máis vinculado coa xente, todo iso. 

 

Antonio Reigosa: Este home naceu no ano 1938, esto creo que non me equivoco, por tanto ten aproximadamente 82 83 supoñendo que viva, porque eu polo menos non encontrei..., e estivo por última vez aquí no ano 2017, con motivo dunhas xornadas que se fixeron en Compostela sobre precisamente guías ilustradas do Camiño de Santiago, convidado supoño que pola Xunta. 

As xornadas organizábaas Miguelanxo Prado, igual sabe Miguelanxo Prado algo máis da súa vida que sabemos nós neste momento. 

 

Alberto: A nós persoalmente sempre nos mandaba, desde fai uns anos non, pero sempre nos mandou unha postal de felicitación de Navidades contándonos pequenos detalles como que estamos ben. Cando foi o tsunami que pra el, de Xapón pois no 2011, mandounos unha carta e unha revista que tamén decía estou ben, eso foi un desastre o que pasou todo esto. E mandounos distintos libros e distintas (...), era un artista polifacético, era tanto pintor como escultor como escritor, e mestre de artes marciais. Mandounos unha revista de de deportes, non?  onde aparece el... 

 

Antonio Reigosa: Karateka 

 

Alberto: Exacto, era mestre de artes marciais e tal. Sempre foi unha, todos os, cando estabamos mirando estes días, estiven mirando un pouquiño todo esto, en todas as cartas que nos enviaba, nos paquetes, sempre aparecía Hostal Estilo, Jesús Rodríguez Vilas, non? Meu pai e sempre me nomeaba a min tamén, non? Eu xa era un rapaz de 12 anos, e desde aquela sempre me, a carta viña dirigida os dous, a meu pai máis a min, non? Cousa que me pareceu tamén un pouco curioso, non? Que se acordara dun neno de 12 anos. 

 

Antonio Reigosa: Esto que é? 

 

Alberto: Esto é un calendario 

 

Antonio Reigosa: Igual o mandou el 

 

Alberto:  Si, el é por , esto mandáballo a miña nai, así investigando un pouquiño falando cos meus pais estes días, ee nada, a raíz destas xornadas e tal, decía non, non, non, non vos equivoquedes, non volo mandaba nin a ti nin a teu pai, sempre mo mandaba a min porque lle fixera un alí cenando, un calendario a debuxo alzado, e sempre lle mandaba un calendario pois de do ano feito por el, non? Unha cousa moi curiosa. 

 

Antonio Reigosa: Artesanal absolutamente 

 

Alberto: Artesanal si. Este mirarámolo o outro día creo que era do ano 1991 ou unha cousa así. 

 

Antonio Reigosa: Si, si 

 

Alberto: Unha cousa así 

 

Antonio Reigosa: Cada mes co seu divisillo e os números dos días 

 

Alberto: Aquí onde teño que tomar nota de que si que é certo que non está como oro en paño pero debería estar, porque ten moito valor, moito valor sentimental. 

 

Antonio Reigosa: E esto tamén é un debuxo del, unha postal. 

 

Alberto: Esto é unha postal  

 

Antonio Reigosa: Eso é unha postal 

 

Alberto: Si, si, é unha postal de navidad de.. 

 

Antonio Reigosa: Quen sabe xaponés pa traducir esto? (risas) 

 

Alberto: Non fai falta que está en castelán 

 

Antonio Reigosa: Ah, bueno, bueno. 

 

Alberto: Está en castelán e está parte en xaponés, non? Pero non ves o que che decía Don Jesús Rodríguez Vilas e Alberto Rodríguez Fon... 

 

Antonio Reigosa: Le deseo unas felices fiestas de Navidad y un buen año nuevo. Que haya paz en el mundo es lo más importante. Dez do doce do 91 Toquio, Munehiro Ikeda. 

 

Alberto: Ikeda 

 

Antonio Reigosa: Mira como se escribe Munehiro Ikeda en xaponés, non hai quen o entenda (risas) 

Fixaros, esto igual nun cursiño deses rápidos, aceléraos, igual se amañaba pero... Hai que ter o tempo. Que marabilla. E aquí tedes unha foto con vós. 

 

Alberto: Esto foi nunha das visitas que fixo que sempre dixo que deixara moi bos amigos en Melides e en Samos 

 

Antonio Reigosa: No Mosteiro de Samos 

 

Alberto: No Mosteiro de Samos que tiña un monxe alí que era moi amigo del e sempre que viña a Galicia collía un taxi no aeroporto e facía, viña a Melide e visitaba, paraba ee na dos meus pais , e sempre falaba tamén con Mingos, con..., e despois pois arrancaba, facía visita rápida, visita, paraba, e seguía despois a Samos, non? 

 

Antonio Reigosa: E aquí hai algunha, non me acordo de que páxina, telo marcado? 

 

Alberto: Si, nesta é onde teño marcado 

 

Antonio Reigosa: Ah 

 

Alberto: Nesta si 

 

Antonio Reigosa: Son obras del? 

 

Alberto: Esta é unha revista, eu supoño que esto terá moito que ver tamén ca relación do Camiño con Xapón e o Camiño de Santiago. 

 

Antonio Reigosa: Houbera unhas xornadas, iso si que tamén o atopei en Xapón 

 

Alberto: Son dúas esculturas del 

 

Antonio Reigosa: Quee organizadas por un, por unha asociación de alí de amigos do Camiño de Santiago en Xapón, que non sei cantos eran pero alí foi Alfredo Conde, logo noutro momento xa moito máis tarde foi Feijóo sendo presidente da Xunta xa, e sempre se falaba deste home, na información sobre esas visitas sempre se falaba deste home. 

Estas son esculturas del, estarán en Xapón nalgún lugar eu non sei onde pero nalgún lugar. 

 

Alberto: Estes de aquí son debuxos del  de canto tivo a súa nai enferma que estuvera no 2013, son os últimos (...) 

 

Antonio Reigosa: Ai si, os da nai , os da nai enferma, son debuxos del. Evidentemente era, é un gran debuxante e áxil, porque facer eso aínda que o Camiño lle levase un tempo , que lle levou, un ano ou cerca estuvo por aí, pois ee eu creo que para detectar anomalías urbanísticas que se produciron desde entón p´acó é útil o debuxo. Moi ben, bueno, pois en todo caso eu o que quería era que quedara testemuño e quen vexa este vídeo que estamos agora facendo saiba da existencia deste personaxe tan interesante pra, supoño eu, que influíu moito na difusión do Camiño de Santiago en Xapón, supoño non o sei 

 

Alberto: Supoño que si, daquela no 96 

 

Antonio Reigosa: Porque este libriño editouse tamén en xaponés e a Xunta fixo unha edición facsimil a finais dos 90, 99 creo recordar ou así, pero esta é editado en Toquio, pono nos créditos do libro pon que foi editado en Toquio en 1990. Pois non sei se queredes comentar algo máis con Alberto que é o que sabe. Ti que recordas tú de aquel home, é dicir un xaponés, viras algún xaponés antes? 

 

Alberto: No, no 96 aquí 

 

Antonio Reigosa: No 86 

 

Alberto: No 86, no, no que va. Eu recordo que era unha persoa moi cariñosa comigo, xa che digo eu era un neno, tiña 12 anos, e eu tamén era fácil de tratar e iba onde iba el ee claro, pero si que é certo que sempre tiven moita vinculación eee nas cartas ou nas visitas sempre preguntaba por min, seguramente teña el máis anécdotas que contar el de min que eu de el, eu lembro así moi vago daquela viaxe no 86, despois de cando visitaba pois si pero 

 

Antonio Reigosa: Pois nós se encontramos que nos patrocina pois vamos a Xapón a entrevistalo. 

 

Alberto: Meu pai sempre o dixo, que tiña un amigo en Xapón e que alí tiña a casa posta para visitar seguro. 

 

Antonio Reigosa: Pois vides vós con nós e seguro que lle damos unha alegría 

 

Alberto: Segurísimo 

 

Antonio Reigosa: Si, si. Que marabilla. Non sei se queredes comentar algo vós os que andades por aí? 

 

Alberto: Se lle queredes botar un vistazo, por supuestísimo 

 

Antonio Reigosa: Queredes? Que volo pasemos? Pero non vaiades páxina a páxina eh 

 

Alberto: Si, porque si non... 

 

Antonio Reigosa: Non sei en que páxina está Melide 

 

Alberto: Está case hacia o final, no seiscentos e pico, por aí 

 

Público: Mi madre 

 

Alberto: É que en cada folliña ven, case son,  cada folla poden ser 10 quilómetros 

 

Público: Gustariallo recordar a señora Concha 

 

Alberto: Seguro, segurísimo 

 

Público: Coñeciches a túa avoa , non? 

 

Público: Si que coñeceu 

 

Alberto: Si , si, miña avoa morreu no 88, o sea , si, si. 

 

Antonio Reigosa: Por aí 

 

Alberto: Si, si 

 

Antonio Reigosa: Tiñas 14. Bueno pois mentres acaban de mirar por aí se non tedes que, o único que che poido dar eu hoxe son as grazas. 

 

Alberto: Nada, ao contrario. 

 

Antonio Reigosa: Por achegarnos o libro pois, o que tedes deste home. Eu estou intentando averiguar cousas, algunha xa averigüei pero ata que faga o cursiño de xaponés non podo pasar de aí, e non hai maneira de, pero porque ten que haber en páxinas de Xapón ten que haber moita máis información. E da súa estancia quedou pegada na prensa galega e das súas viaxes, das varias que fixo eh, quedou así , queda Alfredo Conde fala nun artigo da súa viaxe a  Xapón e del, e de que lle regalou un libro, un destes libros, coma unha copia deses, como o que hai por aí, e que o orixinal está, o orixinal, é dicir, o enrolado está no Museo das Peregrinacións en Santiago. 

 

Alberto: En Santiago si. Eu acórdome de unha viaxe que fixera el pra vir a entregalo, que tuvera cando... 

 

Antonio Reigosa: Si, foi donativo del 

 

Alberto: Si, si, cando viñera aqui , viñera e fixera unha visita e estivera aquí en Melide e estivera cos meus pais, e ese día tiña que acudir a Santiago porque era o día que tiña o acto oficial para entregar o libro e si que está no museo 

 

Antonio Reigosa: Si, si 

 

Alberto:  É moito máis bonito que ese, este pa min ten un valor sentimental, xa volo digo, é bonito igual pero o outro é policromado e moito, moito máis o detalle. 

Artigo de Antonio Reigosa sobre M. Ikeda publicado en El Progreso o 22 de novembro de 2021 (https://www.aelg.gal/a-aelg-na-prensa/2915/munehiro-ikeda) 

Munehiro Ikeda
Antonio Reigosa

Estes días pasados andamos por Melide por mor da gravación da polafía que organizou alí a sección de Literatura de Tradición Oral da AELG. Reunímonos no Museo da Terra de Melide onde nos atenderon coa xenerosidade e a sapiencia acostumadas, Cristina Vázquez e Xurxo Broz. Escoitamos  ao gaiteiro Suso Ascariz, conversamos co zapateiro artesán Ramón Laia e co poeta Antom Laia, escoitamos as músicas e os cantos dos Melidaos e gozamos coa mestría e bo facer do profesorado e alumnado da escola de baile e música tradicional Herba Grileira. De sobremesa, ademais dos extraordinarios melindres, amendoados e ricos que elaboran, Alberto Rodríguez da cafetería e pastelería Estilo, amosounos un exemplar dun libro excepcional; unha guía rara do Camiño de Santiago, debuxada e anotada polo artista xaponés Munehiro Ikeda (Tokio, 1939) e que levaría por título, de traducilo o máis literal posible, algo así como “Pintura en rolo do camiño peregrino. Viaxe á escultura románica”.
Munehiro Ikeda foi profesor da universidade de Musasino, escultor e pintor moi premiado, ademais de karateca de prestixio no seu país, viaxou por primeira vez por España entre 1983 e 1984 aínda que xa estivera en Madrid e Compostela en 1982. Botou un ano percorrendo o Camiño Francés a Santiago desde Roncesvalles ata Fisterra. O seu interese inicial era estudar o románico español e acabou publicando un singular caderno ou guía de viaxe, unha sorte de Calixtino do século XX feito á man con bosquexos e debuxos precisos e preciosos que inclúen elementos orográficos e curvas de nivel, con notas breves pero tan curiosas como os números de teléfono dos lugares onde pasar a noite ou comer. Contaba cunha bolsa da Axencia de Asuntos Culturais do Xapón.
O orixinal, que forma parte dos fondos do Museo das Peregrinacións de Compostela, debuxouno nun gran rolo de papel de arroz con trazos limpos e delicados, cheos de vida e cor. A versión en libro publicouse en Tokio en 1990, conta con máis de 700 páxinas, 530 mapas e 970 debuxos. A Xunta de Galicia reeditouno en edición bilingüe español-xaponés en 1999. Munehiro Ikeda fixo o Camiño desde entón, aínda que non sempre completo, ata en catro ocasións. A última vez que pisou Galicia foi en 2017 para participar no Encontro de Cadernos de Viaxe Compostela Ilustrada.
Probablemente en cada aldea ou vila do Camiño Francés poderemos escoitar varias anécdotas e curiosidades arredor deste artista xaponés. Xente que o coñeceu e que compartiu con el esa paixón por debuxalo todo: rueiros, casas, cruceiros ou capelas, capiteis ou pontes que hoxe fan deste caderno un clásico.
Algunhas persoas e bibliotecas galegas contan cun exemplar desta xoia bibliográfica, a primeira en xaponés do Camiño de Santiago. Entre esas xentes está a familia propietaria da pastelería Estilo de Melide que conservan, cal tesouro en pano de ouro, este exemplar e algúns afectos máis ―catálogos, postais, calendarios, fotografías...― entregados persoalmente ou remitidos desde o afastado este por Munehiro Ikeda en agradecemento polas atencións e amabilidade que lle dispensaron.