
A Fernando García Penas regaláronlle a luz nun cuarto da casa número 23 da Avda. de Lugo en Palas de Rei no ano 1967, o 17 de xuño. É o sexto de nove irmáns. No devandito pobo estuda a EXB. O ensino secundario desenvólveo entre Ponteareas, Zamora e Santiago de Compostela; onde tamén estuda Filoloxía Clásica e obtén a licenciatura en 1990. Así mesmo, entre os anos 1993 e 1996 estuda Teoloxía para Segrares no Instituto Teolóxico Compostelán.
Profesor de Grego no Seminario Menor da Asunción en Santiago entre os anos 1991 e 1996, e de Latín e Grego no Instituto Teolóxico Compostelán entre 1994 e 1996. No ano 1994 comeza a súa dedicación ao ensino público en numerosos institutos de Galiza. Actualmente exerce como profesor de Latín e Grego no IES do Camiño de Palas de Rei dende o 2007.
Amante insurrecto da Ulloa, da aldea e as súas xentes, dese mundo que caladamente, mudo, esmorece, da lingua que o criou, da besta indomable do mar, de Galiza. É respectuoso co lobo e atesoura os contos que súa nai sobre el lle contou.
Afeccionado á poesía dende a xuventude, á lectura e a canta arte teña que ver principalmente coas letras e o coidado do ben falar. Ten publicado nos anos noventa algún poema nas desaparecidas revistas Garabanzo Negro e Palacio do Rei; época na que tamén obtén o 1º premio no I Concurso de Poesía A CAPELA, en Vilar de Donas, no 1994. Máis recentemente publicou algún poema nos libros colectivos de Roteiro das Artes de Taboada e Chantada no 2016. Así como nos números 19 e 20 da revista Xistral do 2016 e 2017, respectivamente.
No ano 2003 publicou o artigo A CRÓNICA do bispo Hidacio na revista Compostellanum. Unha introdución e tradución deste primeiro cronista galego.
Colabora co grupo Metátese Teatro de Palas de Rei entre os anos 1992 e 2000 como técnico de luz. Actualmente contribúe como guionista nos Festivais de Teatro Escolar que este grupo de teatro organiza todos os anos en distintos lugares de Galiza.
Cando no ano 2011 comeza a andadura o roteiro teatral Son d´Aldea, participa na súa organización como guionista, guía e creador de varias das súas escenas ano tras ano. Contribuíu no libro de creación colectiva Alento animal sobre este roteiro no 2017 co establecemento do texto e a escritura dalgunha das súas escenas.
Tamén como guionista e actor participou na curtametraxe Curuxás no 2016, con un grupo de profesores do centro de ensino. Curta que mereceu unha Mención do xurado no Festival de Curtas OUFF Escola de Ourense. Así mesmo, no 2018, colaborou como actor na película Longa noite do director Eloy Enciso, aínda pendente de ver a luz.
Ben, pois, collín a chuleta para darvos catro,o,o pinceladas, simplemente, (do que pode ser) historia. I, a primeira é,é,e o seu nome. Eu lembro cando,o,o cheguei aos 18 anos, que nunca oíra falar do castelo de Pambre. Eu, do que oíra falar era da torre de Pambre; e meu pai, que o lembro, que iba coa grúa levantar as pedras dun muro caído que era na, na entrada da parte dereita, que levaban a (incomprensíbel) e levantaba as pedras para colocar as pedras do muro, eu oíalle sempre que iba á torre de Pambre, non lle oía que iba, que ía,a,a ao castelo de Pambre.
Ben, este parece ser que se lle comezou a chamar o castelo de Pambre desde a novela,a,a de Antonio López Ferreiro de 1895 que titula así, O Castelo de Pambre, pero no que é xentes de por aquí chámaselle a torre de Pambre máis comunmente, despois máis socialamente si falan do castelo de Pambre, pero o que aquí, na comarca e as xentes de aquí falan máis da, da torre de Pambre.
E o castelo, pois, está enriba dun penedo á beira do que é o río Pambre (...) Outra cousa que quixera decir aquí é que o,o,o o río Pambre (...) Antes os ríos chamábaselle, por onde pasaba o río así se lle chamaba porque ese río é aí o río Pambre, pero antes é o río de san Pedro. E, máis arriba, era o Ulla pequeno, onde nacía, por eso se lle chama e,e,e e,e,e de Uliola se chama A Ulloa, é dicir, era o diminutivo do río, non? que logo se encontra co que é hoxe oficialmente o Ulla, un pouquiño máis abaixo. Entonces está ao pé (incomprensíbel) Pambre enriba dun penedo, un sitio bo por, para defender, polo lado atrás, (puesto) que é,é,é unha, digamos unha, unha, un desnivel moi grande ata o río, e que, quen o fixo, sabía onde o colocaba, non? é máis fácil de defender. É unha das mostras da arquitectura medieval militar e,e,e millor conservadas de Galicia e,e,e a única, digamos, que quedou en pé despois das Revoltas Irmandiñas, xa despois falamos, e que, en xeral, ten unha boa conservación, consérvase en bastante bo estado a pesar do desleixo que sufriu durante anos e séculos, non? E,e,e na súa construción, primeiro a lenda, e a lenda di que foi feita nunha soa noite polos mouros, polos mi/ míticos mouros, non? porque foi feito dun xeito mou rápido, había présa por facer ese castelo.
Quen o mandou construír, ou quen o fixo? Pois Gonzalo Ozores de Ulloa fíxoo á présa, aí, nese lugar xa fora e,e,e e,e,e testemuña das loitas entre os partidarios dos reis de Borgoña (...) neste caso, concretizados en Pedro I, e,e,e chamado o Cruel polo vencedor, evidentemente, os vencedores sempre son quen, quen poñen os apodos aos outros, non? os alcumes, e mais Enrique de Trastámara, é decir, os de Trastámara, foi nesa, na, na loita, na batalla de Montiel foi feito preso,o,o Gonzalo de Ozo/ Ozores de Ulloa, que (tamén) o mandou construír, e,e,e botou un anos, pois veu ser aquí preso, co cal (...) entre outros os primos qu'eran primos del, os Seixas pois arrebatáronlle certas terras (como puido ser) o castelo de Pambre ou de Narla, non? de san Pedro de Narla, que el, á súa volta, recuperou, e con ese motivo construíu o que é (...) a primeira torre que é a torre da homenaxe (dise) colócase o ano de 1375, vale, é dicir a finais da segunda, do, do, do século XIV, e da súa présa por construír tamén dá abandosa marca de, de canteiros, é dicir que hai moitas marcas de canteiros, eso quere dicir que traballaba moita xente aí e que se fixo moi á présa, que tiña esa présa por, por construírla, e fíxose nun gótico avanzado, xa era o, non? na arte gótica, xa, avanzado.
E,e,e despois destas loitas entre, entre e,e,e Pedro I e Enrique de Trastámara, non? de, de Enrique, el apoia a, e,e,e Gonzalo de Ozores a quen apoia é a Enrique, os de, perdón, a,a,a a Pedro I, como vence Enrique de Trastámara, despois el tamén acaba e,e,e sendo pois vasalo, bueno, vasalo, sendo, apoiando a Enrique de Trastámara; recupera as terras e,e,e do castelo de Currián, por exemplo, ou do castelo de san Paio de Narla e,e,e despois tamén é o que son eses lugares protagonistas nas loitas entre,e,e o,o,o entre Alonso de Fonseca de (incomprensíbel), o arzobispo, e,e,e bueno, e mais os partidarios da casa de Ulloa e,e,e doutras casas nobres de Galicia.
Consta a torre da homenaxe (...) unha planta cadrada, ten muros de ata tres e,e,e metros de grosor, tiña catro prantas, un foxo; éntrase a ela por unha porta que está a nivel do primeiro andar pero a cinco metros de altura polo que se subía por unha escada de madeira, non? é dicir que e,e,e víase que, que á parte de ser unha fortaleza para resistir, tamén pouco a pouco, a foron acondicionando para vivir. E nela vivir, pois porque no foxo do fondo tamén tiña un alxube de auga, tamén, para, (pra) ter o que é a auga.
En, entre 1440 e 1446, o seu fillo López Sánchez de Ulloa que é,é,é e,e,e que é o que constrúe, despois do que é a torre de homenaxe, digamos, o primeiro corpo residencial con catro torres máis pequenas, e os lenzos desas torres servía, digamos, de muros ao que vén sendo como unha vivenda, unha residencia interior que hoxe vemos, cando imos ver, todavía, pois, no que pode ser as lareiras no segundo andar, ou, ou, ou digamos portas que se meten por dentro do que son os muros, non? E, fai ese, el é quen constrúe e quen habilita, para residir alí como se fose un pazo, e,e,e o,o,o castelo de Pambre, non? De tal xeito que,e,e mesmo,o,o se converte, ou se, se transforma máis en residencia e (solar) e orgullo dos Ulloa máis que o pazo de Vil/ Vila/ Vilamaior que está alí na, aquí na aldea da Ulloa, non? o pazo da Ulloa que todos coñecedes do que se conserva todavía unha (incomprensíbel) non? Por que? Porque á parte de telo habilitado xa para vivir, dignamente ben e ser un castelo, unha, unha fortaleza ampla, á parte diso, tamén valíalle como defensa, como sitio e,e,e facilmente defendible, e,e,e sitio donde el, pois, podía resistir, non? calquera e,e,e ataque. Por tanto, temos unha función residencial pero tamén defensiva.
E,e,e un neto de González de Ozores, do quen mandou facer, non? quen mandou construír, fillo de Lopes Sánchez de Ulloa, é Sancho Sánchez de Ulloa que é quen despois, bueno, cos anos acaba e,e,e e,e,e herdando (...) entre 1470 e 1480, despois da Revolta Irmandiña, xa, pois constrúe a muralla exterior, o que sería o segundo recinto da fortaleza e acondiciona (tambén) tamén un pouquiño mellor o espazo residencial do primeira, do primeiro recinto da fortaleza. Este Sancho Sánchez de Ulloa é quen dalgún xeito logra ou consigue que os Irmandiños, os xefes irmandiños pois e,e,e e,e,e respeten o castelo. Nunha das reunións, digamos e,e,e así máis sonadas daquelas que fora en Melide, que el temendo pola súa vida pois escapa, e cédelles a, o, o castelo i os, os Irmandiños respétana. Tamén, pode ser que tivera e,e,e algo que ver eso de que Maior, que era unha irmá del, pois e,e,e ao fin e ao cabo acaba casando con Diego de, de Lemos que é un dos líderes da Revolta Irmandiña, pero bueno, eso, en principio, pois queda por ver, non? Entonces, no século XV, temos esa función militar de residencia i, ao mesmo tempo, de fielato no sentido en que o camiño polo que, polo que se vai era de paso obrigado e alí cobraban o portazgo de quen pasaba, evidentemente. Non? E,e,e xa no 1484 pasa a propiedade, posto que os Ulloa emparentan cos Monterrei, e pasa á propiedade dos condes.
En 1702 hai un aforamento a perpetuidade otorgado á casa de Alba e aí si que comeza e,e,e un desleixo, un abandono máis grande do que é o castelo, do que é a residencia do castelo, non? Si realmente se mantivo en pé é, precisamente, pola súa boa fábrica, pola súa boa construción, de como está, non? posto que é único, pero, aí, coa, a casa de Alba, pois, dalgún xeito foi un abandono para, para a torre de Pambre.
En 1895, un secretario do duque de Alba véndeo a un veciño de Palas chamado Xesú/ Soto, Xosé Soto por 27000 pesetas, e,e,e obviando ese aforamento a perpetuidade que había co cal aí comenzan, cos caseiros que tiñan diant/ dentro que era a, a familia Moreiras, pois unha serie de preitos para ver de que era esa propiedade.
No 1912, acábaselle cedendo a propiedade a un desa familia Moreiras, que é Manuel Moreiras, e que e,e,e acaba herdando ese, a torre un irmán materno deste Manuel Moreiras que é este Manuel García Blanco que é un polígrafo bastante famoso nestas terras que chegou a ser catedrático no instituo en Lugo e que,e,e poi,i,is el mirou moito máis polo castelo, intentou ante a Deputación, e ante o Governo que se tivese en conta, que se mirase por el, sin conseguilo, evidentemente, non, non houbo xeito. E, e logo, xa no 1974, pois é vendido a Manuel Taboada Fernández que pois, era, e,e,e inspector alá en Vigo, pero acaba cómprandoo, non sei si el ou o pai, acábao comprando o título de conde de Borraxeiro (por certo) que sabedes que está aí ao lado. Ante o, o abandono que se, que se acucia máis, se fai máis forte, pois hai varios veciños de Palas, e da redonda toda, que hai unhas protestas populares e,e,e pedindo que se mire polo castelo posto que de tal xeito estaba que nunca se podía ver, non? nin, vamos, case nin achegarse alí. Eu lembro, unha vez, de ir un día pola mañá moi cedo, porque me gustaba as miñas visitas facer ao castelo de Pambre, e andar pola parte de afora da muralla e saír este Manuel Taboada, que,e,e lembro eu, pola ventana, e preguntarme que facía por alí. Non? É dicir, que hasta eso lles debía de molestar un pouquiño.
E,e,e el morre no,o,o 2009 e déixao en doación á congregación de Irmáns Misioneiros dos Enfermos Pobres de, de Vigo. E estes véndeno á Xunta no 2011, e aí é cando comeza, pois, un pouco a súa restauración e,e,e baixo as ordes dos arquitectos Xurxo Salvador e,e,e Juan Mario Crecente, e o que fan, fundamentalmente, si pasastes por alí, é a consolidación da fortaleza, dos muros e mais limpe/ o que é a limpeza de toda a vexetación que, e,e,e que e as, as hedras, todo o que e,e,e estaba entre os perpiaños, entre, entre as paredes, non? E,e,e digamos, fan un estudo e un traballo de comprensión, e mais de revalorización de todo o conxunto (...) acábase abrindo as por/ as portas ao público, tamén para o turismo (...) no, no 2017 é cando acaban os traballos, e amais diso para os investigadores e, e,e,e que alí queiran traballar.
Ben, ademais disto, cabría falar e incluso moito máis tempo do que é a capela que para, creo que é moi fermosa, se estivestes alí, que é capela de san Pedro que é anterior ao,ao,ao castelo, estaba alí cando se fixo o castelo, no século XII, e que foi ou fixo de igrexa parroquial durante anos e,e,e en, en Pambre; de feito, Pambre, a, a parroquia todavía hoxe está adicada a san Pedro. Non? É,é,é de estilo románico, creo que xa vos dixen que se costruíra, ou pénsase que se costruíra a finais do século XII, e ten unha ábsida cadrada como eran no, no románico primeiro. Non? Eran (máis) cadradas en vez de en semicírculo. I, á parte desta capela, que tamén está en escavacións, non sei se vos achegastes por alí, ou donde este Manuel García Blanco atopou, por exemplo, unha lápida de, de Paio Varela, o capitán Paio Varela, de 1620 como reza na inscrición máis (da súa dona) á parte diso, hai e,e,e nos, nas escavacións arqueolóxicas, pois, restos parece ser dunha mámoa, e estruturas de construción anteriores tamén, que bueno, que están en, en revalorización.
E,e,e e quédame solo contarvos unha lenda entorno ao castelo, e xa vos dou paso (...) á parte da lenda que vos dixen de que fora construído nunha,a,a nunha soa noite polos mouros, non? E a lenda entorno ao castelo, que unha lenda que eu tamén oín referida a outro espazo do concello de, de Palas, pero, neste caso, está entorno ao castelo, á torre de Pambre que é un peregrino francés que pasaba, e foi asaltado polo camiño por, por bandoleiros, non? qu'estaban (incomprensíbel) e o señor do castelo, pois, prestoulle a axuda convida e mais as súas fillas, que eran dúas as súas fillas, non? Entonces, unha vez que aconteceu isto, el quedou namorado dunha delas, continúa a Compostela e, á volta, para no castelo. E,e,e trazan de, de, de marcharen os dous e de, bueno, de xuntarse cunha delas e marcha para a súa terra, para Francia cunha delas. E, a outra irmá, pois morreu de pena, de soidade, e de mágoa porque se lle marchara, (non só a irmá), máis ben, marchárase, tamén, o seu amado, é dicir qu'ela tamén quedara namorado del. E, todavía, se di que hoxe se un se fixa ben nas ventanas que miran cara o río, cara as torrentes de Mácara, se pode ver moitas veces a alma (ou) a sombra desta muller contemplando e,e,e pola xanela.