Despois do Antigo Reino de Galiza os xeógrafos trazaron unha liña recta no corazón da Terra, alí onde cadraran todas as xeometrías e as discordias fosen mínimas entre os colindeiros pola nombradía de onde está o centro, o cerne, o punto cero das equidistancias. Nomearon Pambre e Amarante, as dúas referencias do distinto, do medievo, das resistencias fronte á desmemoria. Son dous topónimos acaroados nas lindes das provincias de Lugo, A Coruña e Pontevedra, que conlevan fermosura, ese fonosimbolismo que tan ben aquece nas beiras literaturas e un enche a boca dos orgullos na súa pronuncia. Non houbo case nunca acordo nas exactitudes e arestora, hai apenas uns poucos anos, os xeógrafos máis arriscados deron veredito: o centro de Galiza está na aldea de Nugallás, no concello de Antas de Ulla. E todos/as regalamos os ollos no mapa na procura do nordés daqueles outros dous puntos das torres dos castelos.
 O topónimo de Nugallás é todo o contrario, na súa simboloxía popular, do que aportaban de fermosura e historia os dous puntos anteriores. Nugallás é unha aldea que vai de camiño ao Farelo, entre carballos e castaños, vellas cachopas de raíz labrega, casiñas de estirpes que aínda son de seu. Porén a palabra en si é coma un aldraxe, unha cambadela nos dicires cando se quere aguilloar as autoestimas: nugallás, nugallaos, nugalláns, preguizosos, preguiceiros…E chouta dentro de nós un formigo que nos manca se alguén nos nomea  deste xeito insolidario, inmobilista, resignado.
 Hoxe, cando a tarde sexa toda ela ese camiño de arribada ao Castelo de Pambre, dende a vila de Palas de Rei, en grito da súa subsistencia honrosa, sen favores nin captivos, seremos moitedume de irmandiños/as a percorrer a nosa Historia de dereitos e deberes sen alcance aínda feliz, sempre cabalados dos designio do Senhor de outrora. Unha andaina reivindicativa das novas xeracións dunha Galiza moderna que ponderan o valor dos fitos que nos nembran: prehistoria, historia, contemporaneidade…para que o futura que nos corrsponde de seu sexa noso dunha santísima vez, definitiva herdanza, patrimonio, berro e canto de Leticia; que ninguén ouse cancelar, oscurecer, dicir meu de todo aquel que é noso. E estamos xa no 2006, no mes de agosto, cando os días e as noites non se desperdician. E na aldeíña labrega de Nugallás madurecen as froitas e os merlos cantan arreo na figueira da casa, que aínda hai figos.