Centro de Documentación da AELG
A sombra da memoria - Acto segundo
Vázquez Pintor, Xosé
v1xvazquezpintorasombra.html

ACTO SEGUNDO

     EL:

     Navia soña aínda con ser a nena imperfecta que sempre quixo, ela, a mesma vida da moneca que lle entregara papá ao cumprir os sete anos : porcelana e ollos de tristeza, vestidos que non tapan o que hai, ollos que non fitan, sorriso permanente. Non era un xogo, era unha vida; trasunto de si mesma cando cheguen os anos e poida ser todo máis posíbel.
     Gardara o xoguete no sobrado, envolta en lenzos, eses que a mamá gasta e despois non quere e tira para o lixo. Na caixa de cartón que envolve as botellas do leite de fóra, doce botellas coma doce vacas tristes, está o tesouro da súa infancia. Unha caixa selada con fitas visgosas, con goma de pegamento por unha cara, a máis firme, a de máis mérito. Así. E a adolescente enterrou por uns poucos anos a amiga, a compañeira, o seu retrato.

     ELA:

     Déitate e durme, Nada. E quedou un anaco cos ollos fixos sobre o sorriso; sobre a camisa branca con broslados de seda; sobre as maus pequenas, cun dedo vello, esfolado contra o chan; sobre os peíños descalzos. Durme, Navia. Coma min. Coma min non, que eu teño que acordar todos os días, facerme adulta, ter...cousas. Entón regresarei por ti, por min. ¿ Entendes ?. Si que entendes; e se non explícocho cando volva. Non tardarei moito, agora médrase axiña, coma dun chimpo xa te fan maior, ti non o es, pero xa verás como cho conto e cres en todo, coma min, ou non. Veña, durme; si, coma min; si, muller, prometo volver contigo, nunca poderei deixarte en abandono, sabes cousas miñas, moitas cousas, e aínda has saber máis cando regrese.

     ¿ Que ? ¡Ah, Milo ! ¡ Que pillabán ! ¿ Aínda lle queres ?

     Si, verás, gardeino noutra caixa máis pequena, el é máis forte, de trapo, pode resistir mellor o frío, pode estar dobrado...¡ que se chinche ! Bueno, vale..., quérelo aquí contigo nesta caixa, os dous xuntos, coma sempre, pero habédesme prometer gardar as formas, sen pelexas . ¿ El debaixo ? ¡ Que máis dá !. Mellor: os dous de papona, que ben cabedes. Espera que vou. ¡Ale, dádeme un bico ! o penúltimo. Quedades avisados, nin un chío, déixovos leite en pó nesta latiña, pan fresco, auga...durmide, soñade. ¿ Que ?. Non, Milo, ninguén virá para facer mal, estades no meu sobrado, que é a miña, a nosa casa de sempre. Esperade felices a que eu regrese e confesarei con vosoutros, direivos cousas que hai, que existen polo mundo dos máis listos. Non, Nada, non me quedarei aló con eles, eu son vosa, tan pequena, somos nolos tres na mesma vida. Abur.


     El:

     Navia senta na cadeira de bimbias secas, malladas pola chuvia e o vento do abandono. Aquí, debaixo da sombra da oliveira olla o mar, as puntas das illas...Pasaron doce anos coma un chimpo automático sobre o carrolo do xardín, cando a primeira falda apuntaba as coxas dunha muller fermosa e ela non sabía; cando a mamá escondía os dous xoguetes preferidos cos que falaba a diario en confidencias, porque esta rapaza vai acabar mal, e o psicólogo non sabe dicir senón esperemos a ver que pasa, e pasa sempre o mesmo, que ela segue e segue soa no xardín, nos cuartos...¡ pode ser que escriba, que pinte, que soñe..! ¡ unha Creadora ! ¡ bah, paparruchas ! ¡ Navia, ven ! E Navia nunca respondía á primeira. Papá soña con levala ás Xosefinas, que despois fará carreira de pago, será...¡ ministra !, ¿ máis ?, pois máis: primeira ministra; ¡ oh, si, princesa !; casámola cun dos Federicos Holderlëinch, xa o verás.


     Aquela mañá entraba a luz tardeira no sobrado. Chovera de noite e todas as cousas tiñan a nugalla enriba da piolla, do barolo, do arrecendo a humidade e a silencio. Navia vai por primeira vez á caixa das lembranzas, camiño aberto, decidida a prol da promesa de outrora.

     ELA:

     ¡ Eih, eih, vamos, vamos !, cómpre ir abrindo os ollos, é de mañá e railoa o sol coma en marzo, Milo, a ti que sempre che gustou o mes de marzo, ¿ lémbraste ?: cando ías polo xardín da casa triscando as primeiras flores para lle regalar a Nada...;pois xa choveu
e agora quecen os prados... escoitade                son as herbas que conversan, xa están grandes e axiña pasará por elas o cortacéspede, ese trou-trou... trousando coma unha navalla de afeitar...¿ lémbraste, Milo ?, cando rabeabas porque che medrase a barba...dicíasme: Navia, mociña, eu quero ser guapo e con esta peluxe non vou a ningures, úntame a cara con varelán, dese que fai medrar os bigotes...e eu corría ata o cuarto de papá, roubáballe o frasco e dábache en pasar a mau por onde ti me dicías, por aquí, por alí, por alá, por aló..., de seguida veuche unha barba loira que non cadraba co teu cabelo...
     - ¡ Que feo estás hoxe, Milo !
     - Estou deixando medrar a barba, Nada.
     - Pois vai ser mellor que te afeites; Navia, ¡ eu así non o quero comigo !
     - ¡ Se non me queres así é que non me queres de verdade !
     - ¡ Claro que te quero de verdade, parvo !
     - Pois logo quéresme así.
     - Bueno, como ti queiras.


     ¿ Sabedes ?: non pasaron os anos, foi todo mentira, soñeino esta noite, por eso viñen así, sen me vestir de todo, tedes que me escusar por esta falta de respecto...¡ non chusques o ollo, Milo, xa sei que sempre che gustou verme espida, durmir comigo...!, non te cabrees, Nada, durmía unha vez por semana: cando nevaba nos cimos da serra e chegaban ata aquí os oubeos do lobo, ¡ ouuuuuh, oooouuuuuuuuuh ! entón metíaste entre as sabas e acaroábaste a min, ¡ eras tan bribón !, non durmías, non, non durmías...; quérovos dicir que soñei tan feliz que ata querería non acordar nunca, nunca: viñas ti, Milo, desde moi lonxe, a bordo dun avión que pasaba en moito a velocidade do son...voaba aquel aparato sobre a miña cabeza, redonda coma un mundo, dando voltas e voltas coma unha abella sobre o cáliz da flor, e eu acenábache coas maus: ¡ ven, baixa, aterra aquí, está libre a pista e hai vento calmo para que todo cadre perfecto !, e aterrou o jumbo, case coma un bico, sen facer ruído: " Señores pasaxeiros, acabamos de tomar superficie no aeroporto de Lavacolla, deben revisar os seus asentos por se deixan atrás algunha documentación necesaria, este aviso é importante porque, de seguido, despegaremos cara á Patagonia, gracias pola súa amabilidade para con nosoutros "..., e recollinte na estación de International Air, moreniño e azul, gordecho, apuntando xa esa barbicha de namorar doncelas..., olláchesme as pernas e despois o rostro, deiche un bico e descansamos tomando un café con leite..., non deixabas de ollar para as miñas pernas, e nesto comenzou a chover, a saraiba petaba nos vidros, " cae pedra ", dixeches, cos ollos asustados; cae...; e rímonos os dous; despois, dun chimpo, chegamos á cidade nosa, aló abaixo, por entre as árbores que esquivaba o coche cunha grande habilidade do chofer..., a cidade érame coñecida, porque nela nacín, lémbrome que ti estabas intranquilo e remexíaste con aquel tic nervioso que sempre che quedou na mau esquerda; ¡ pare aquí !, díxenlle ao taxista; subimos ao ascensor, levábate no colo, contra o peito, e, por primeira vez, sentín o tec tec tec do teu corazón pequeno, que axiña deu en correr coma unha máquina acelerada...e os teus olliños non deixaban de me repasar unha e outra vez; entramos dentro e púxente naquela cadeira que está fronte aos vidros que dan cara ao mar..." ¡ o mar ! "; si, o mar..., e todo estaba calmo, nin siquera o vento movía as follas do xardín, sabes que eu chamo xardín a eses poucos metros de terraza coas macetas de xeranios, de hortensias, alegrías, caraveis, begonias, petunias...

     Navia abre a bufarda e penetra axiña o corisco.

     Si, xa sei que fai moito frío, sobre todo para ti, Nada, sempre fuches moi feble para os catarros: principiábache a tos...ec ec ec...e eu veña a darche mel por aquela culleriña que tiña un rabo longo de máis.
     - ¡ Máncasme na boca, Navia, esta culler é moi grande !
     E non era grande, eras ti...pequena; en poucos minutos pasábache a tos e iamos as dúas para o cuarto.
     - Eu quero durmir contigo, coma Milo.
     E Milo non durme senón cando neva, xa sabes que ten medo á neve e ponse roibo, coma se fose un pemento rebentón, ¡ canto nos temos rido del !, ¿ lémbraste ?: aquel día branco, cando todo estaba inmóbil porque nin a xente nin os autos podían saír coma de costume, el colleu medo e dixo moi serio:
     - Navia, se non me deixas meter contigo na cama eu morro, sei que morro, porque me atopo moi mal.
     Si que estaba maliño, íanlle e víñanlle todas as colores á cara, da vermella á alba...Ven, Milo, senta aquí. E sentou, pechando os ollos, para soñar.

     A luz entra e sae no sobrado, segundo a nube que pasa sexa ou non grande ou tolerante. Navia comeza a se vestir.

     Son os dous mellores amigos da miña infancia. Milo é algo vertolán, ten ciumes de Nada, calquera cousa pódeo mancar, teño que ter moito tino. Nada é coma min, boíña, algo fachendosa e moi faladora, moito, sempre estamos a falar, de cousas, de xentes, de mundos..., o falar pode ser a nosa salvación, din que os calados morren máis cedo, eso é bo, así encherase de voces o planeta.
     - Nada, ¿ e agora de que podemos seguir falando ?
     - ¡ Contamos chistes !
     ¡ E veña a contar chistes ! sempre nos rimos, a risa é doada e nolas dúas. Unha vez díxenche : Nada, estoume namorando e non quero que me pase eso, non quero, porque sería perder parte da miña liberdade, ou non, ou si, ¿ ti que dis ?...¡ Calaches ! E foi todo tan bonito...el e máis eu tiñamos o convencemento de que o amor é demasiado difícil como para xogar e decidímonos a tomalo en serio; unha tarde tróuxenvolo aquí para que tiverades coñecemento da súa voz...se non vos saquei da caixa foi por discreción, máis que por outra cousa, si, ben sei que non me credes, que pensades que eu tiña vergonza de que me virades facer o amor, lémbrome que vos pedín perdón, e ti, Milo, estabas tamén contento de me saber feliz... Fronte a este espello teño pasado moitas horas, gosto del, é como se alguén, non eu, estivese detrás, a conversar comigo, alguén que se me parece moito e que copia dos meus xestos, ¿ vedes ?: agora está tamén pintando os labios con carmín, coa mesma cor que eu gasto...sempre hai outro por detrás de nós, que nos axexa e que nos move...tamén fóra, lonxe, temos alguén que espera...sei que están agardando a que baixe, a que entre nas rúas e nas prazas...calquera día heivos levar comigo en cadansúa mau e entraremos no bar ou na cafetería.
     - ¿ Que toman ?
     - O que tomes ti.
     - ¿ E ti ?
     - Non sei, non teño ganas.
     - Tes que tomar algo.
     - Bueno, pois...o que ti queiras.
     Riranse, rirase o camareiro e despois daquela risa comenzará o espectáculo cómico de nolos tres, ata que cheguen os gardas e nos leven ao psiquiátrico:
     - ¡ Pero será posible, Navia !, ¿ outra vez aquí ?, deixe de facer o parvo, mociña, non están os tempos para andar de comediante por fóra da casa..., ande, váiase e chámeme por teléfono cando entre noutra depresión; vexa a tele, vexa moita tele, je, je, je.
     ¡ Que risa !

     As avenidas da cidade avanzan con furia e semella que nelas van quedando os seres da impotencia, lastrados nas beirarrúas, pequenos vultos con fala propia, que a xente e mais os coches esquivan con mestría unha e outra vez, sen dar siquera aviso.

     Sei ao que me arrisco unha vez máis, pero é necesaria esta ousadía de abandonar o meu cuarto netas horas punta, cando o tráfico é intenso e un tododeus corre cara as súas comenencias...non vou atopar outras persoas coma min, dispostas a consumir máis palabras e máis pasos que levan a ningures, falar por falar, ir por ir, vir por vir, vivir por vivir...

     Percorrido e interpretación co público no espacio de butacas

     Vostede tamén está no mal camiño, amigo meu, o mundo da bohemia non ha durar moito e acabará pedindo esmola con desesperanza, de pouco lle ha valer tocar ese acordeón ou a gaita, ou facer garatuzas de mimo...téñenlle compasión, non pagan a súa arte, o seu traballo ben feito, estanlle a subvencionar a súa miseria irremediable, ¿ sabe ?: eu quero darlle a miña mellor esmola, dígame o seu nome ( ) , eu son Navia e veño algunha vez por esta praza vella, sei que non é moito alimento a miña voz, pero quero darlle as gracias por sobrevivir, alomenos ata mañá.

     Na rúa que chaman dos Caneiros, a xente vai engorde, paseniño. Algo demora aquí o tempo, acaso para a convocatoria dos pícaros.
     ¡ Ola !. Sei que me miras con profundo desexo, non minten os teus ollos lurpios nin os labios; ti, amo do banquete millonario, especulador...non dixen de que nin o direi, senón cando me chamen a declarar diante dos xuices; ti eras aquel que me rosmabas: ¡ ven e inviste aquí, eu concédoche un aval, unha hipoteca a vinte anos, sae todo perfecto, arríscate, cómpre ser ambiciosa e non ollar atrás, nin de banda a banda, eu concédoche un préstamo de futuro...!; botei contas, meu usureiro, e lévasme chuchado o sangue, agora sinto a túa sarna no meu corpo, pero, ¿ sabes ?, xa non teño nada, son ninguén e vas ir cobrar a Australia, ¡ anda, corre, colle o avión e voa rumbo a Sidney ou a Canberra !
     Gracias polo teu cumprido, xa sei que es tímido, todos os feos son algo tímidos ou algo simpáticos, non sei cales me caen mellor...
non está mal o piropo que me dixeches, repítemo agora que estou preto, nesta escasa distancia e podo escoitar o cumprido, non é tan fermoso como eu coidaba, de lonxe esperaba outra cousa, meu amigo, pero sigue a namorar coa palabra, alguén entrará nas túas redes e xa serán dous máis os aburridos.
     Non, gracias, señor, non teño fe ningunha que me salve, non, non me venda as fotocopias nin os fármacos do medo, non quero saber nada de infernos nin de bóvedas celestiais..., morrerei aquí e levaranme no río da miña tribo, cando Osiris durma na Tebaida, eu sonlle galega ¿ sabe ? e os galegos ímoslle sempre dereitiños ao ceo, sen visar no purgatorio, ¿ para que, outra vez ?; pero así e todo gracias, señor, pola súa amábel visita, pola voz caladiña, por vender esa esperanza, gracias.
     ¡ Oh, outra vez bébedo, carena, peneque ! ¡ Non pode ser, non dou creto a que teñas de volta privada a razón, quentes os sesos e o corazón en marcha cara á atrás, amigo meu ! Cómpre que ti tamén te vaias afacendo ao duro asfalto, á neve da noite, a falar contigo ou comigo de cando en vez, temos que nos soportar, calquera mostra de derrota vainos levar ao abismo e eles, xa sabes, quérennos desesperados, borrachos, idos deste mundo, que é a súa fábrica..., érguete, non, así non, porque caeríasme dos brazos e non poderiamos andar siquera uns metros na verticalidade..., eu sempre quero estar dereita, teño por que..., agora déixote e espero que durmas un pouco, cando soñes irás no meu cabalo, atravesando as agras da devesa, baténdonos aos dous o aire no rostro, sentindo aqueles autobuses cheos de paxaros...,o peor será despois, coa noite a te cubrir de orballo e máis de frío, ¡ cuídate !.
     ¡¡ Non mintas, hipócrita ! nin eu son tan guapa nin estou tan boa nin me aprecias tanto nin che preocupa a miña vida última, nunca máis me lembraches a túa infancia, os nosos xogos, as nosas gracias..., sabía que treparas a calquera precio, que o teu destino veu marcado pola túa lingua de carne, capaz de lamber costados e traseiros dos que mandan, así sorrís con esa tristeza, disposto a gavear..., non sei se che otorgar siquera o meu desprecio, ¡ ignórame definitivamente !
     ¡Meu amigo, ti es o meu amigo, o meu can abandonado e ceibe, ven, anda ata o meu cuarto, levareite onde están Milo e Nada e faremos os catro o noso mundo, teño pan e auga, e café con leite, e farrapos de moitas cores, esas que tanto che gustan..., vestirémonos os dous e danzaremos para os meus monecos..., Milo é algo serio, Nada é unha marabilla, ¡ anda, ven comigo !

     A luz baixa polas paredes do cuarto e reflicte contra as últimas teas das arañas. Navia entra lixeira sobre os pés, axexa e berra con sorpresa:

     ¡¡¡ Milo, Nada !!!, ¡¡¡ meus amigos !!!, tardei moito, pero foi necesario, por esta vez valeu a pena, estou case feliz, máis por vosoutros que por min, alcancei a fortuna nos tres lugares tan odiados: o bingo, a máquina, o hipódromo...¡ son rica !: duascentas corenta e sete mil pesetas, deixeille as sete de propina ao bedel e díxome:
     -Gracias, moitas gracias.
     Como se lle deixara mil, gardounas no peto onde lle caían máis, tiña un sorriso educado para a ocasión, mesmo sorriría se non llas dabas, seica é o sobresoldo, ou o verdadeiro salario, porque a patronal tennos pola mínima, o único que lles preocupa son os cabalos veloces, ¡ de raza !, que cheguen sen asfixia ao derradeiro poste, onde todos erguemos os brazos para ver, si, agora ollamos tamén cos brazos, os dedos teñen ollos expresivos, dedos que apuntan coma revólveres, dedos que sinalan, dedos que saúdan e que chaman, dedos que non tocan, xa ninguén toca, o tacto foise paseniño para deixar paso á vista... e eu vin as miñas oportunidades, o meu día afortunado, algo me dixo : " Navia aproveita, non volverá a pasar o sol pola túa porta "; e merquei os boletos, metín a moeda de cen pesetas, de cincocentas, naquela máquina estúpida da cafetería: plas plas plas plas plas plas plas plaaaasssss chissssssst
     - ¿ Doulle troco, señorita ?, a nós véñennos ben as moedas de cen e de vintecinco...
     Non, gracias; e velaquí están as cinco mil pesetas en metal, un saquete de chatarra...podedes preguntarme que fixen cos outros premios, por que non abro unha botella de cava e mancho as paredes de burbullas..., duascentas corenta e sete mil pesetas nunca foron miñas, nin siquera pasei polos comercios para mercar algo, ¡ que sei eu !, algo, sempre se merca algo...tiña que entrar na confitería e pedir doces de todos os tipos e formatos, facer o parvo diante do caixeiro automático, eses sacos informatizados...¡ eu rica, Navia respetable, con aval de supervivencia por tres meses !

     Os monecos pesan en cadansúa mau. Ela sábeo. Non é só o barolo, son os brazos da derrota, que a penas responde á memoria dos afectos, ao presente por pasado, á esperanza.

     ¡ Meus amigos ! a miña sorte sodes vós, non teño outra cousa máis querida, dádesme as claves do futuro, que levanto cada día, esto que vos traio é só un chisco do que hai por fóra, do que existe ao redor das casas onde viven os esgomitados, lambendo as flores de cristal ou de cemento..., non me interesa esta sorte senón como noticia de que estou aquí e de que existo.

     Faise a solporecida e os tres achan o descanso, cos ollos abertos cara á luz do sol, que tamén morre. Navia escoita a voz do soño.

     Toc, toc, toc; ¡ señorita Navia !, ábrame, por favor, teño boas noticias, estou sempre contigo, aínda que ti non saibas da miña presencia...teño agora a encomenda de proseguir ata que atopes a felicidade...si, xa sei que eso a ti non che preocupa demasiado, estás afeita ao teu mundo de ausencias...pero xa ves que colaborei para que o bingo, a máquina e os cabalos correran ao teu favor, siquera por unha vez, a última ou a derradeira vez...de ti depende.

     ELA:
     Pasa sen medo e entra no meu cuarto, miña valedora sen nome..., non teño confianza, ¿ sabes ?, pero aínda así permítome confidenciar contigo..., ¿ así que ti es a miña axuda, ese alguén que me quere feliz ?, perdes o tempo, miña amiga, , a miña felicidade non está no comercio, nin no azar...estou afeita e teño moitos anos para resistir o que chegue, axudarme ti sería sería como perder as miñas señas de identidade, conformaríase a miña derrota, non sería eu...porque necesariamente está no que agora son a mellor fortuna que quero e que me agarda...¿ ollas esta caixa de cartón ?: é o meu mundo, o meu universo, aquí vivimos tempos mellores e peores os meus monecos e máis eu; ela chámase Nada, é boíña, ten case os meus anos, eu medrei en estatura e ela permanece co sorriso, cos seus labios, cos seus traxes, co seu corazón...; el chámase Milo, ten algo de cabreo porque non me quere ver preocupada e triste, un día merqueille unha boina e non cadraba co seu rostro, facíao algo vellote...; xa sabes quen somos e onde habitamos...os premios de hoxe son unha mentira, unha pequena mentira coa que ás veces tentamos xogar a ricos e pobres, ¿ non si ?...si que si, que concordades comigo en que o mellor é soñar, abrir as fiestras para que entre a luz e o sol e decatármonos que xa é tarde, que a noite chegou e unha grande lúa estase a mover na mesma órbita de todos os días, máis ou menos, que tampouco é cousa de alta precisión; e agora vaite, nosa amiga, nós non somos capaces de te ver, pero sabemos que estás aquí, sentimos o teu bafo, coma se os teus pasos andaran sobre os nosos corpos...e temos frío, pode que fóra haxa neve, Milo, si, xa sei, queres que se quede dentro, que son cruel botándoa do noso cuarto..., ¡ pois quédate ! colle roupa dos armarios, usa aquel edredón azul e pon as almofadas lixeiras debaixo desa cabeza, que estará cansa de me perseguir...deita e durme, que mañá falaremos.
     - ¿ De que ?
     Non sei, Milo, non sei.
     A noite é longa e dá para todo. Ninguén vai crer que nolas dúas sexamos tan felices, Nada; todo está feito ao revés: eras ti a que antes tiñas a permanencia de moneca, agora son eu quen quedou ancorada no tempo, infelizmente así, porque estou preocupada de perder tamén o teu rostro de compañía, o rostro dos meus xogos, da miña verdade..., temo que calquera día rompas de vez nas miñas maus...e doerame tanto como a ti.
     Meu vello amigo Milo, ¡ tantos anos compartindo cousas ! E alguén quere que ti e máis eu perdamos a paciencia...¡ non o van conseguir ! nin mancando o teu rostro nin calando a túa voz de tantos anos, de tantos cabreos, de tantos fríos..., cando o designio poida contigo e deixes de me pesar nesta mau, eu tomarei a decisión de te recoller do pó e fabricareite de volta para min, así de alto e forte e de elegante e de fermoso e falador e atento comigo..., agora prepárate, ponte alegre, imos tomar un café, si, nolos tres: Nada, ti e máis eu.

     A torre do reloxio de Alemparte repite as cinco badaladas do mencer; e na certeza todo está durmindo. Navia acorda na razón e viaxa consigo noutro mundo.

     Todo mudou tanto que semella baleiro...ningunha desta xente estaba entón aquí, calada e mansa, case doméstica..., antes eran corpos en movemento, verticalizados e con présa, que ían e viñan polas avenidas abertas ao tráfico..., algo debeu acontecer nesta última noite para que todas as cabezas se trocaran en bolas de mármore..., contaban os apócrifos que ao remate do movemento en espiral hai o baleiro, o termo da viaxe..., se vos fixades nos seus ollos son a penas o aviso do cansacio, das moitas madrugadas sen destino..., correron a destempo, coma os búfalos da sabana, para atravesaren o río das salvación cara aos altos muros de olixisto e barro feble que os enterra..., agora están rendidos a que unha mau depredadora chegue e vaia escolmando as vidas e as mortes..., son a sabiduría da rendición, Nada; o mal exempro para a nosa casa, Milo; ¡ corramos ao cuarto antes que o aire infeste a nosa alegría de vivir, corramos, corramos !

     Amence; e a luz de pouco reflicte sobre as caixas, os farrapos e as teas. Navia recolle a almofía e verte auga sobre as maus para mollar o rostro e os cabelos. Os ollos dos monecos son catro puntos luminosos, verdeazuis, que a persiguen, que se moven cabo do espello elíptico.

     ....Imos cavilar por eles, danme lástima...¡ cómpre arrincalos da súa parálise ! facer que vivan outra vez, que non esperen ao tempo...

     Entra unha refolada de luz e de ceo pola bufarda.

     ...despois baixaremos ao xardín: ¡ están os camelios abertos !

CAE O PANO