A lúa é esencia.
     As permanencias furgan a vida coma un furón e estralan no peito.
     Se non se traballa non hai pan.
     Pan para os obreiros.
     Os obreiros están cansos, case nunca vén a lúa. Chegou a noite e regresaron ás casas.
     O cansazo acugúlase con rebentóns de vértebras e voces escachadas.
     O sol caeu coma un pano na saba do mar e dorme.
     O mar non, o mar ergue escumas en alaranxados imposibles de solpor.
     Os mariñeiros carrexan nasas no bote e botarán ausencias para erguer pan.
     Xosé non ten nasas, tampouco bote nin un mar no que deixar os ósos nin ver a lúa mentres limpa co salitre anacos de suor.      Calquera perspectiva lle podería amosar as fases da lúa, os matices da claridade, pero está escuro e a noite entrégase espida á danza das sombras que producen un aquel de temor.
     Coa lúa á beira da costa, as pedras da casa que están a derruír, moitas xa estradas no chan, da casa de Xosé, semellan caóticas pensadoras, reunidas en montículos de diálogos e soños frustrados para desapareceren coas raiolas do día e volver ser só pedra. Mañá haberá humidade e o higrómetro marcará borrascas nos revidos peitos. El fora obreiro e tivera o seu anaco de pan. Un pan acedo e arestas que o tempo lle entregara en sucesivos prazos, cadenciosos, coma as letras de cambio que pagara con regularidade para saldar a débeda do seiscentos.









     Ser albanel fora e é insuficiente para construír tódolos soños. Dorinda cosía e remendaba cada anaco de tea que lle chegaba ás mans. El puxera as paredes, ela as cortiñas e toda luz entrando pola fiestra. Xosé chegaba bretemoso e ela reconfortáballe as lascas partidas do día coa dozura do oasis para o seu nómade con punto de retorno, coma as pombas. Nómades amáranse, baleirando a lúa, tódalas lúas. A lúa medraba neles e enchéralles os ollos de escumas.

     Escoitábase ladrar un can. O can non ía ó mar, pero avisaba dos pasos da noite cara ás pedras, e ficaban os regos dos pés sobre o chan e todo se borraba. Mañá virá un novo amencer, andarei cos tixolos, faremos cemento, a obra sempre é e será dura.

     Pero a pel de Xosé non era de cemento senón pel doce e tamén curtida coma a do limón, pel amante que se erguera pola mañá para montar no seiscentos e afastarse, cando aínda o galo non espreguizara a gorxa. E agora Dorinda xa non está porque pasaron os anos, moitos anos xuntos e esvaeceu.

     E el treme coas reumas e ve como os outros vellos se acubillan na taberna onde xogan o dominó ou as cartas, cheos de friaxes e doenzas. Témenlle a tensión arterial, o corazón, a próstata, as caídas. Pero xogan a baralla e son rufos e garridos, conservando aínda ese bravío fondo na mirada. Comeren comeran ferro, e agora, moitos, sostiñan o sorriso con próteses dentarias, arrimados ó caxato. ¡Canta miseria houbera!, ¡agora moito vicio!, ¡mais que nunca, endexamais volvan aqueles tempos da fame! ¡A fame! E cuspían pezas sobre a mesa, construíndo un labirinto numérico cos puntos das fichas. E Xosé xa ten todo o tempo para xogar o dominó, as damas, o xadrez, as cartas. Pode botar a eterna partida antes de partir co seu derradeiro salaio.

     Pola noite, cos ollos abertos, treme na escuridade, no oco baleiro dunha cama estraña. Dorinda, Dorinda, chama, e ela, ou mellor dito, a súa sombra esvaída, a pantasma de Dorinda, fúndese en auga e fai brotar un manancial dos ollos de Xosé, e bícalle as meixelas coma unha fonte. ¡Meu rei!, cala, ho, e dorme un chisco. Pero el non dorme. Séntea ó seu carón e ten o corpo engabuñado pola friaxe. O alugado cuarto vibra en extrema soidade e tan só repenica nas fiestras unha húmida brisa. Acende a luz, búscaa en cada recanto ata conformarse, e entón os seus ollos se afán a tódalas ausencias. Non quero estar só. Non quero. Dorinda, vén, bonitiña, vén. Dáme un bico. Acende a radio e coloca os cascos nas orellas, vai algo xordo e aumenta o volume, tantos anos no medio de máquinas percusoras. Dentro do aparello o son é vibrátil e portuense. Gardel define as arquitecturas dos peiraos, as feituras dos corpos bailando sensuais no desexo. El aínda desexa a Dorinda, a súa flor do deserto, como lle dicía cando estaba festeiro e os ollos mudaban a cor coa marea chegada doutros mares. Desexo de percorrela. Entregarse. Cegarse. Perecer de pracer nas súas coxas abertas e receptivas. E logo durmir, acariñando os peitos, e escoitando o son das buguinas dentro das súas mamilas; ou xa de mañá, espertar, co remuíño da pel a abrir as formigoneiras para armar cemento, abrir rexos regos para as cimentacións, enchelos de murrillo, afincar piares, botarlles masa, erguer placas, paredes, tellados. Construír. Igual ca ilusión dos corpos que se atopan na noite e ámanse no seu niño. E Dorinda de mañá cedo percorrería algunha casa cos seus apeiros de costureira para crear ilusións coloridas, verdes, azuis, vermellos, tanto de longo, tanto de ancho, mídelle ben o corte, cóllelle a basta. Parece que o tecido ten boa caída. Éche da mellor calidade. E a máquina vai desgastando os pés, modelando os músculos das mans, mentres a canela do fío dá voltas e voltas, e máis voltas, coma a formigoneira.

     Os ollos van cansos cos anos e esfórzase por seguir enfiando as agullas. Os anos pasan e espichan forte nos tecidos da pel, e a agulla de Xosé tecera en Dorinda o encaixe máis puro, as ilusións máis fondas, e Dorinda dera tódalas puntadas, paseniño, para que o traxe transparente non caese no esquezo, e rescatar a Xosé do pozo do barullo para os seus silencios. Silencios de anos sen nenos. Os nenos percorrían a vila coa ledicia da luz, corrían, brincaban, xogaban a pelota, entran en cadanseu portal. Os cans rían e dábanlles o rabo. Un único vento nu penetraba no seu portal. O Triqui tan só meneaba o rabicho cando Dorinda lle levaba un pouco de comida. Toma, Triquiño, e coida ben o eido. Os seus ollos, nalgúns intres, semellaban de neno cobizoso dunha nai. E comía. Moitas veces fecháranse en si mesmos e acedaran por dentro porque a lúa non lles deixara un froito ventureiro agochado nas entrañas. Un neno que axudase o pai carretar carretas de cemento, un rapaz vestido de festa co traxe que Dorinda deixara de facer, resignada, nas voces dos outros nenos. Abrían a porta e sentían como os rapaces corrían deixando diminutas pegadas de barro no camiño coma pedriñas. O vento ría e nomeaba en voz alta tódolos seus nomes para que ninguén os esquecese. Eles ollaran cara ás nubes. Hai sueste, Dorinda, pecha as fiestras. E Dorinda pecháraas e tamén enclaustrara os soños. Tiña o seu Xosé que chegaría estercado de calos, coa mirada cansa e nas mans un anaco de boroa escarolada coma os ollos, lugares afeitos a tratar coas pas, cos tixolos colocados dereitiños, coa chumbada, que indicaba as perfectas liñas da verticalidade. Tería fame e comería un mundo. Ela non. Ela desexaba un neno e sufrira melancolía. Melancolía é un nome fermoso pero algo triste.

     Asinaran papeis, mergulláranse en burocracias para que a tristura non os enchera de cabichas. E unha tarde, ó saíren os rapaces da escola e cortar o aire coas ás dos sorrisos, un Moisés abrira o portal, cargadiño de libros no bolso. Traía os pés febles coma unha edra e os ollos tímidos de can perdido que non sabe dos lugares, nin das luces, nin das sombras. Só, de estraños espacios sen tradicionais familias. E o Triqui achegáraselle, uliscáralle o relucente betume das botas, recoñecendo un algo de permanencia no rapaz mentres ladraba meneando ó rabo. Dorinda saíra correndo, coma unha estrela fuxidía ou un ciclón. ¡Moisés, neno!, ¿que tal de cole?. E o neno non dixera nada, tan só emitiu pasos cara á porta. ¿Queres un bocadiño, meu rei?. E ela prepáralle a merenda coa ilusión de afastar do rego do seu corpo tódolos días afeitos a aquela soidade sen fillos. E el alimentárase cos soles caídos dos días e das chuvias, as borrascas, mancadiño como viña de espacios onde as malleiras e as cicatrices na pel instauraran a súa xeografía. Ollaba pola fiestra. Non lle gustaba ler. Non importa, neno, non importa. Terei toda a paciencia, serás un bo home coma teu pai, e carretarás cemento. Eu fareiche un xeitosiño traxe de domingos. E Moisés perdíase nos camiños, nos mariñeiros que baixaban ó mar e deixábanse de ver ó tomar a curva, perdíase no mar, onde os barcos aprendían singraduras e rebentaban os cascos nunha intemporal loita, e logo regresaban co peixe brincando, algún nas patelas, outros nas mans, ou aínda nos aparellos, cando non todo se volvía verdellos e traballo baleiro. E Dorinda fixéralle un traxe de festa para ir a misa os domingos. Pero os domingos estranguláranselle na gorxa, asfixiárano, e comezou a esgazar primeiro os calcetíns, logo a camisa, o pantalón, e colocou a súa roupa de diario. Si, mamá, si, vou a misa, vou. E fuxira entre as rochas das praias con amigos que lle ofrecían un rito de medrar entre marihuana e litronas. Tivo unha vida difícil, Xosé, pero xa virá ó rego. Xa verás, e bo rapaz. E Xosé e Dorinda discutiran e acedaban as horas. Primeiro foran as pelexas na escola, a rebeldía co profesor e con algúns compañeiros, e agora, cando xa ía algo manso, estas compañas. ¡Éche cousa da idade!, ¿ou é que ti nunca fuches mozo?. Mais as mocidades de Xosé foran de partir o lombo, dende os doce anos, obra tras obra, como moito, unhas chiquitas nos sábados cos amigos, e falar de mozas, moitas mozas, coas que procurar bailar os domingos, no baile, apertadiños e axustados, ata onde elas se deixasen. E o neno fóraselles das mans, escorregáralles coma xabrón, mergullárase nunha escuridade mesta e fría, sen acubillo dun facho, un porto, unha luz, sen lúa.









     Xosé asiste os golpes. Xa é día e a humidade énchelle as reumas de dor. Alí está, diante do que fora o seu fogar. Asiste a cada ruído gutural que a casa semi en ruínas vai emitindo coma derradeiro laio da súa pel, e vai gardando os ollos nas pedras, en cada palabra coa que foi construíndo a vida. Un obreiro fala por un teléfono móbil dende a placa do piso. Outros con suma forza botan abaixo muros de tixolos xerando estrondo e baleiro. As persianas caen, verdes e cansas, no peito da terra. Os obreiros queren pan. Paran as dez, toman o bocadillo e unha lata de cervexa. Aínda temos choio a mazo. Vai quedar un solar ben xeitoso. Un bo bloque de vivendas con xardín. Coidado aí. Mira o qué fas. E os ruídos abalánzanse nos ollos de Xosé e permanecen en esencia. Non está certo daquela desfeita, pero é vello e está só. Non lle queda nada. Só unha canción triste dun tango de Gardel que lle corroe o sentido coma un furón e abre as vísceras dunha memoria xa caduca, coas mans da costureira cando lle tecían un bordado de paixón e agarimo en tódolos días, que lle imprimían o sorriso e forza para chegaren ata á fin do mes e pagaren cada letra, sen faltar un pataco. E aquela casa, ergueita coas súas mans, agora agónica e perturbada, coas cortiñas derramadas e a luz radical do desencanto. E Xosé cre que a súa pel engurrada tamén precisa a desfeita, un albanel que lle desartelle tódalas noites nas que as meixelas se lle converten nun mar ante a lúa dos seus ollos. Non lle teme a morte. Témelle o baleiro que se instaurou para sempre nos coiros de ancián, amarrado a escasa pensión e á cadeira do bar, onde tan só había vellos tomando a chiquita, fumando ducados e xogando. Ás veces apostaban a consumición, outras ían a peso por partida, e botaban a tarde, falando con ese cansazo da voz, das curiosidades da vila e dos afogos calados das almas. A casa caía, submisa, por segundos.

     Logo traerán a pa escavadora e rematarán de eliminar cada milímetro de parede, o chan, a cociña co seu arrecendo a sardiña, o baño. O baño onde ficara a xeringa e a metade dun limón xunto a Moisés. ¡Moisés!, ¡Moisés, fillo!, choraba Dorinda, mentres o rapaz, enroscado coma unha serpe ocupaba un recanto inerte. E despois escoitáranse os pasos nerviosos de Xosé polo corredor adiante, e descubriu a imaxe da Piedade tallada por Miguel Anxo, e caéralle de socato dentro do corpo o mármore da absoluta infelicidade, caéralle toda unha lousa fría de morte que chamaba escorregada polo corpo do seu fillo, cos ollos abertos, coma un boi degolado, e a heroína abalanzábase coma un mar entre a podremia paralizada do sangue callado. Xosé abrírase paso entre tódalas billas, na da bañeira, unha ladaíña sonora coma un soro, pingaba cadenciosa o murmurio dos segundos: pin, pin, pin; e Moisés xa non respiraba, e Dorinda acariñábao no peito cunha canción antiga e resignada, a nana da mortalla que medraba nos seus ósos. E non haberá mañá, nin hoxe. E Xosé, desencaixado, espremera acedos da súa pel de limón, rebentada de impotencia e tamén mágoas, e chorara, pegado a eles, con ese laio fondo dun adeus que sempre soubo chegaría, mirábase vir, e non souberan, non puideran, non puideran evitalo, dende que xunto ás brancas rochas do mar a Moisés lle axudaran a construír odio nas palabras, dende que se burlaba do esforzo sostido dos pais por sobreviviren en mundos duros, por viaxaren en seiscentos ou en coche de liña a visitalo a Pereiro de Aguiar e suar cada perra gorda que lles caía nas súas mans. A Moisés gustábanlle os sacos, as cordas, as machadas, impoñer o seu ritmo, vivir ó límite de todo en ningún lugar, amado, tan só amado, ata a éxtase, pola dependencia química. E dependeu de tódolos bens con certo valor económico. Colléralle a nai as pulseiras, os reloxos, as cadeas, ata un Cristo de ouro macizo que un irmán lle trouxera do Brasil, cos brazos abertos e rendidísimos. Vendera o televisor, a radio, pretendeu empeñar a máquina de coser. Logo probara o cárcere coma unha pega lagarteira que coloca nos seus dedos relucentes obxectos dourados extraídos de fráxiles escaparates de xoierías de cristal. O Triqui xa non lle movía o rabo e ignoraba a aquel estraño que se apoderara dos espacios cada vez que penetraba pola porta da casa. Dorinda seguíalle a levar comida, e dicíalle, coida ben o eido, pero os seus ollos tristes non acompañaban as palabras, e o can, xa afeito á melancolía, deixaba que a cola caese inerte no chan, ó tempo no que as patas traseiras tomaban asento, e comía. Daquela, melancolía deixara de ser un nome fermoso.









     Os ollos de Xosé rompíanse nos cascallos. Non pode aturar sentir os estrondos dos seus días remexidos no chan, perdidos para sempre, coma se nunca existisen. Desexa fuxir pero os pés están encalados sobre o cemento, coma unha balea varada na praia. ¡Teña coidado, apártese un chisco, que aínda lle vai ir enriba un cacho de parede!. Os obreiros regresaban ós golpes coma a un ritual, e avisaban dos perigos, pero os pés de Xosé volvéranse de formigón, o seu corpo unha columna, a mirada fiestra, e dentro, só dentro, escuridades e noites, pensamentos fuxidíos de días invernais.

     Ela non aturaría que ninguén lle desfixese a casa porque alí tamén habitaban os intres felices de se amaren ata a disolución do tempo, e os tristes de choraren mesturados coa chuvia que caía entre as pólas das árbores, os días de diario, cos seus peixes e verduras, froitas e moreas de canelas de fíos de tódolas cores, de tecidos delicados, que agora lle anubraban a mirada a Xosé, coma cortiñas. ¡Dorindiña, Dorindiña!, velaí vai todo, Dorindiña, porqué marchaches, miña reiniña, se eu era o máis vello, e a vida, ¡ai a vida!. Non quedou nada detrás de ti, nada, só este inútil espantallo que xa non ten sombra. E cuspíalle ó aire rancio mesturado con partículas de po esa impotencia de non poder fuxir, de estar afincado no chan, asistindo á derradeira derrota dos seus días, esfarelando tódolos soños diluídos na nada.

     E os obreiros queren pan. Furan tixolos, e terán pan, porque o pan dos albaneis está cocido con cemento, con area e puntas de cravos.

     E Moisés marchara enfundado nun traxe triste de madeira, con trinta e un anos cumpridos nun ermo baleiro. E a Dorinda vestírao coa súa mellor roupa dos domingos, un traxe que endexamais levou posto para asistir a ningunha misa, e rezoulle con fervor, ata o derradeiro instante no que abandonou o fogar, tal e como viñera, aquela tarde, sen dicir palabra, triste e serodio coma unha pasa. E a imaxe da Piedade fixérase néboa, mutilada en esencia pola loita contra a droga, e Dorinda asociárase para darlle sentido ós días que lle quedaban e que a vida de Moisés non fose inútil, igual ca ela se sentira, inútil por non poder remediar o precipicio, por non lle poder ofrecer alternativas atractivas ó seu rapaz, porque había moitos Moiseses soltos polo mundo que pensaban que as cousas son unha parvada e que as persoas non teñen valor, e soubera dos grandes beneficios que erguía o imperio dos estupefacientes, das desolacións de moitas familias esnaquizadas por mor do veleno branco, e erguera a voz, e a súa voz fíxose eco sobre o aire, e moitas persoas xuntaran puños e palabras para que a xustiza non fose unha palabra erma, tal e como o eran tódolos cadaleitos con tódolos nomes dos que foran nenos e que algún día regresaran do colexio con vento nos pés e voces de axóuxere, xogando á pelota, correndo, rindo, estoupando os iniciáticos corpos en cadanseu portal, na procura do agarimo dos seus cans, que lles daban ó rabo e ladraban, eufóricos, por velos volver, coa carteira rebentada de libros e intencións de merendar antes de saíren de novo, se non chovía para xogar algunha cousa cos outros nenos.