Chove lentamente. Chove sen pausa, remedio nin vergonza. Chove sen principio nin fin. Chove sobre os campos de millo, sobre as pontes romanas, sobre os cabalos e mailos castiñeiros. Chove sen mágoa, como se o único importante do ceo fose chover. Chove coma unha música monocorde, monótona, monódica. Chove.
     Abriuse a porta da tasca da Parrocha, e a pouca luz que se vía ficou partida en dous pola figura alta, enxoita, ennegrecida do viaxeiro. Alguén, desde o fondo, preto da lareira, deulle unha voz alporizada, que o cominaba para que entrase el e lle pechase o paso ó frío e mais á choiva. Xa dentro do local, o viaxeiro viu, á súa esquerda, unhas táboas que servían de barra para despachar; atrás delas, abacelada de brazos e tetas, a Parrocha ?roxa, gorda, tinguida? mirábao con ollos inquisitivos.
     ? Vostede dirá.
     ? Estou un pouco perdido. Só quería, se pode ser e se non é molestia, orientarme e quecer un chisco.
     O viaxeiro pronunciaba a machetadas as palabras; conocíase ben, non só nas calzas, que non era do país.
     ? Pois de arriba cae auga, o chan está enlamado e o mar está ó remate do camiño. Sente connosco, que un pouco de lume para quecer non nos vai facer de menos. Se vostede ten cartos e convida a un caneco de caña, benvido sexa; se non os ten, beba do noso, que un grolo non se lle nega a ninguén.
     A lareira estaba a carón do mostrador, raíña e señora dunha parede sen fiestras. Preto do lume, equidistantes todos da fonte de calor, un grupo de paisanos. Un deles, quen falara, púxose en pé e, dándolle a man, de novo deixou sentir a súa rouca voz:
     ? Pase vostede, que trae cara de canso. Ha de vir vostede de lonxe, de máis alá de Burela, seguro: notáselle na fala e no vestir. Pero non se incomode, que non íamos sermos todo o mundo do país; tamén ten que habelos de fóra. O importante é que, se hai educación e respecto, as cousas van polo seu e non se viran, que xa bastante trastornadas andan para pórnos agora con caralladas ¡Vaia, digo eu! A min dinme o Pirata porque, non lle é por facerme de máis, andei embarcado cando mozo e veño coñecer medio mundo. Pero, ¡que lle quere!, a terra tira, tiña uns pesos aforrados, e houben asenta-la cabeza...
     ? ¡Xa te era tempo, Pirata!
     ? Cala, Parrocha, ¡¿quen che mandou tocar aquí a gaita?! Como lle dicía, asentei na aldea que me vira nacer. Non casei porque xa andaba vello para ir ás mozas nas festas, e para andar logo en conversas e tratos e galanteos. Ademais, cando se precisa un alivio, nunca falta algunha cama que se abra, ¿non si? Non, se non é necesario que me replique. E aínda máis, para remata-lo conto do casorio, estou ó coido deste rapaz, Roi, desque a mar arrapañara co seu pai, xa vai para seis anos. Mire, neste concello véñolle se-lo alcalde, como xa o fora tamén con Casares Quiroga, Azaña, Portela Valladares, Lerroux, El-Rey e todo Cristo, que aquí o que é alcalde é alcalde e ó carallo, mande quen mande: o importante venlle ser o de sermos ben guiados e non andarmos con barallas, e o demais sonlle xa cousas de políticos, que aquí non entendemos desas lerias. ¿Non lle parece?
     O viaxeiro forzou un sorriso cortés.
     ? Si, señor Pirata.
     Riu a cachón o Pirata e, mentres palmeaba no lombo do viaxeiro, berrou:
     ? ¡Parrocha, un caneco de caña, que o pago eu! Ten vostede chispa, don Viaxeiro: señor Pirata ¡Ha, ha, ha! ¿Oístes?, ¡señor Pirata! Non, non se avergonce vostede, que tivo o seu aquel a saída. Verá, aquí todos temos un alcume, pero ninguén di señor Pirata nin señora Parrocha máis que para faltar. Como me decato de que non ía vostede con mala leria, voulle dicir quen son toda esta parroquia. A este primeiro dinlle o Dalicado, vaia vostede saber por que, porque dunha hostia tomba a un boi (xesto de saúdo); á súa beira está a Cristiña, aínda que o seu nome de pila é Amelia, venlle ser das Cristiñas, que así se chamara a súa bisavoa e, como é a única que queda, dicímoslle a Cristiña (xesto de saúdo); este é o Picholas: caeulle ese alcume porque, aínda que parvo, gasta un carallo descomunal; a máis dunha gustaríalle probalo ¡Ha, ha! Este outro bo mozo élle Roi: este si que se chama así, igual que o fixeran o seu pai, o seu avó e tódolos seus devanceiros (xesto de saúdo); a rapaza tan guapa e tan ben feitiña é Rosa, a Meiga: dicímoslle a Meiga porque é medio meiga, pero das boas, eh, ¡non vaia vostede crer! (xesto de saúdo). E a do fondo é a Parrocha; ela di que andou  por París de la France a facer compañía coa Otero de Valga, cando eran novas, logo de que a Otero se tirara ó mandamais dos gavachos (coqueto xesto de saúdo). Pois, veña, sente, quite a capa, queza o corpo por dentro e por fóra, e conte quen é vostede.
     Con elegancia ritual, despréndese da súa capa negra; dóbraa con meco e a pousa con celo sobre unha mesa que alí había. Senta, saúda á concorrencia cun sorriso de ollos e beizos, bebe un xeneroso grolo do augardente ofrecido. Principia a falar o viaxeiro:
     ? Veño dunhas terras lonxanas, moi lonxanas, ó norde do mar. Como o meu nome resulta en extremo difícil de articular na súa fala, e á vista de que todos vostedes usan un distinto do que en verdade lles corresponde, tomarei o que vostede me outorgou, si con isto non incorro en falta algunha, e si vostedes dan a súa conformidade, por suposto (xestos de aprobación). Xa que logo, quedarei co alcume de Viaxeiro. Por unha banda, venme ó pelo porque desde os vinte anos foi sempre este o meu fado: eu, coma vostede, Pirata, tamén fun mariño; pero eu amaba con paixón ó mar: tan afeito estaba ás ondas que, as poucas veces que estaba en terra, por mor de fornece-lo barco, o único que facía era sentar cabo da praia para contempla-las súas augas infindas. Un día, xa no luscofusco, cando andaba a mirar como o sol se mergulla no océano,  enxerguei sobre os rochedos o corpo dunha muller, pousada alí polas ondas. Baixei lixeiro onde ela xacía. Ó me decatar de que estaba viva, collina nos meus brazos e a levei ó meu casal, para lle sanda-las feridas do corpo, e mesmo da ánima, a poder ser. Fun coidando dela con calma durante os días, velándoa durante as noites. Ó cabo abriu os ollos: ¡aquela ollada semellaba un milagre! Era azul, do azul sen nome do mar. Parecían conter aqueles ollos toda a beleza acumulada dos océanos, toda a dozura das bonanzas, toda a vontade das treboadas. Aínda que estaba moi feble, comezou falar, para a miña estrañeza, no meu propio idioma. E, para maior abraio, o primeiro que dos seus beizos saíu foi unha pregunta sobre como estaba a lúa. «Esta noite verémola enteira», contestei eu. «¿É a primeira vez desque estou aquí?». Asentín. «¿Coidaches de min día e noite?». Volvín asentir. «Déixame soa esta noite, se fas o favor, aínda que sexa abusar da túa hospitalidade». Faleille da súa debilidade, pero non me deixou argüír máis razoamentos. «Xa te explicarei mañá; confía en min».
     Pasei aquela noite desacougado, camiñando sen derrota durante moito tempo, fumando sen parar, bebendo fortes augardentes nas cantinas; pero non podía deixar de cismar naquela muller estraña. Cando o sol anunciou a chegada da alba, dirixinme cara á miña casa. Ó entrar nela, atopeime coa moza esperta, se ben con aspecto canso: olleiras prominentes, o cabelo alborotado, os ollos asulcados por inchadas veas encarnadas. Preparara un café espeso: bebín rápido unha cunca, a ver se con esas principiaba o relato que ía disipar algunhas das miñas preguntas. Daquela, contoume unha historia insólita.
     Malia o seu aspecto físico, a súa idade era a do mundo: nacera cando os deus fraternizaban cos humanos. Ela era un ser creado polo capricho dunha deidade: o seu corpo era dunha harmonía ideal, a súa voz era dunha dozura sen límites; mais estas condicións permanecerían inalterables sempre que non se movese do seu bosque, isolada, fornecida sen traballo de alimento e acubillo, pero non de compaña humana ou divina. Aquela vida regalada acabou por cansala e de cote sentíase melancólica, aflixida; arelaba as derradeiras árbores da súa cela nemorosa, devecía por saber que era o que había máis alá, nas terras onde os humanos moran. Cando a curiosidade foille inaturable, foi ata o gardián da foresta e comunicoulle o seu propósito de ir ve-lo mundo, alén da súa doce reclusión. O garda avisouna dos perigos que atoparía fóra dos límites, imploroulle, ameazouna: todo foi van. Entón, nun fastío, fíxolle unha última admonición: durante as noites de lúa chea, o seu corpo, da metade para abaixo, sería o dunha serpe; se topase no seu periplo un home normal co que amar e ser amada pero que, sen revelar o segredo, a deixase en soidade as noites da súa transformación en metade muller metade serpe, faría rica, feliz e afortunada á súa parella. E no decurso do sétimo ano de vida en común, empreñaría dun varón; cando o parise, se cumpría escrupulosamente coas regras, ela tamén se volvería muller normal: envellecería co seu amado, xa non se metamorfosearía nas noites de plenilunio, pero a fortuna e maila fartura seguirían con eles, e tamén coa súa estirpe.
     Baixo esta responsabilidade comezou a súa odisea polas terras e polos mares. Coñeceu a moitos homes, defraudárona todos; non lle garantiron confianza: ningún estaba disposto a amala sen desvela-lo seu segredo. Transcorrían os anos e xa esgotaba as terras creadas ata que chegou a algures de esta beiramar. Por aquí coñeceu a un home amable, intelixente, fermoso, disposto a mante-lo acordado. Durante sete anos, foron inmensamente felices; ela preñou del. A súa dita xa non tiña cabo: case non nove meses e sería por fin muller e nai. Vivían nun casal fermoso, erixido sobre un cantil na beiramar; un pouco isolada do edificio principal, ergueran unha torre: era o seu refuxio para as noites de lúa chea. Ó terceiro mes de embarazo, na noite marcada pola lúa para o seu enclaustramento, bicou ó seu home e retirouse á torre. Non sabía do ánimo desconfiado do seu amado: as malas linguas fosen sementando de dúbidas culpables o seu corazón, e decidira espiala aquela madrugada. Cando a lúa estaba no cénit da súa gloria, rachou cos cadeados da porta, subiu  pola escaleira, entrou no cuarto vedado: atopou o que xamais desexaría ver: á súa compañeira convertida nunha insólita criatura, metade muller metade serpe. Silandeiro, pechou a porta; foise para a vivenda a agarda-la mañá, e con ela as explicacións.
     Na hora da alba, cando era o tempo de volver ó fogar, a muller viu que o home tiña o rostro desencaixado. Comprendeu que fora espiada por aquel en quen confiara. Comprendeu, con dor, que xa todo terminara para os dous. 
    Mais, polo moito amor que lle profesara, e aínda lle profesaba, decidiu contarlle toda a verdade, e concederlle outra oportunidade ó seu sangue: regaloulle a súa presencia ata dar a luz á criatura durmida no seu seo, aínda que o seu namorado xa non podería xacer con ela, pois o seu corpo sería o dunha serea ata que lle chegase o tempo de parir. Cando nacese o neno, ela iríase polo mar na procura do seu país. Ó face-lo neno os sete anos ?un ano de vida por cadanseu ano de felicidade da parella? o pai sería acollido pola mar para se xuntar, andando o tempo, cando o momento fose o axeitado, coa súa namorada. O seu sangue só coñecería varóns, un por xeración; todos levarían o nome do fundador da dinastía, e a ningún lle sobreviviría a muller ó parto. Cando o fillo cumprise os sete anos, o seu proxenitor desaparecería na mar, mentres agardaba reunirse coa súa muller amada. Só cando un dos descendentes fose quen de atopar e de amar a unha serea durante sete anos, e de ter con ela un fillo, sen indicio de dúbidas nin de celos nin de recriminacións, poderían desfacerse os feitizos que sobre eles caían, e por fin volverían a se reunir, xa para a eternidade sen tempo.
     Cando acabou de dicir isto, foi esvaecéndose a modiño nas augas. A súa primeira intención era a de dirixirse sen tardanza ás súas terras, pero o seu corazón era xeneroso e aberto: decidira concederlle unha facilidade máis a quen tanto amara, e aínda amaba: deixouse conducir polo arbitrio das correntes mariñas, ata atopar un humano desinteresado que fose tralos pasos dalgunha rama da súa estirpe.
     Logo de ouvi-la súa narración, quedei como flotando entre nubes, sen saber moi polo dereito cal ía se-lo meu quefacer en todo aquel asunto, pois xa me parecía evidente se-lo elixido para o último cometido da serea. Pregunteille que quería de min, que podería facer eu para axudala a se reunir co seu namorado. «O primeiro, haberás de ter paciencia e conformidade de espírito». «Téñoas». «Haberás de deixar todo canto posúas: se me serves con ben, nunca hache faltar pan para comer nin un teito para te gorecer». «Todo o deixo sen dolor. ¿Que máis hei facer?». «Has emprender unha longa viaxe, acaso sen retorno ó fogar dos teus ancestros; non será doado nin cómodo, mais ó cabo alcanzarás unha recompensa que satisfará tódalas túas penalidades pasadas. Doravante, concédoche a facultade de ser comprendido por tódolos mortales sexa cal for o idioma no que falen». «Xa, gracias; pero, ¿a quen teño que procurar?, ¿cal é o seu nome?, ¿onde o atoparei? E, se dou con el, ¿que lle digo?». «Ti déixate levar polo teu corazón, el será o teu guieiro. Cando atopes a quen debas achar, fai que saiba esta historia: se é quen debe ser, xa fará como deba; ti só axúdao como ben saibas e poidas. Agora, hei partir, xa non podo folgar por máis tempo. Ven comigo ata a beiramar».
     Cando chegamos á praia, chovía de vagar, como chove desque cheguei a este país. Ela entrou mainiño nas ondas, ata esvaecerse co mar. Dubidaría de ter vivido aqueles momentos se non fose por unha estela dourada, como os seus cabelos, que permaneceu no lugar no que por derradeira vez os meus ollos poideron mirala.
     O Viaxeiro bebeu un grolo máis de caña. Enxugou os  beizos cun pano de fío branco inmaculado. Gozou a súa alma de artista do efecto producido no auditorio pola súa narración. Retomou a palabra.
     ? Esta é, pois, a miña historia; por ela son sempre viaxeiro, á procura dunha persoa que xa non creo tardar en atopar, pois xa vou vencido polo paso dos anos. Non embargantes, anceio non fallar a quen tantas esperanzas puxo en min. Algo faime saber que non hei morrer sen ver ó salvador.
     Ata o Picholas estaba engaiolado coas palabras do Viaxeiro. Cando terminou de falar, só se sentía o estalar do lume na madeira e a monodia das pingas sobre a lama. Pasado un momento de soñador silencio, sentíuse a voz da Parrocha, afogada polo sentimento e a bebida:
     ? ¡Manda carallo! ¡que cousas pasan polo mundo!