O Museo do Pobo Galego, fundado en 1977, constituíu unha conquista na historia da museoloxía galega. Na súa concepción, procuraba un antecedente explícito, tributario ideoloxicamente, no Seminario de Estudos Galegos e na súa vocación de traballo colectivo e interdisciplinario asentado na conciencia nacional. O seu Padroado, que comeza a xestarse en xaneiro de 1976, marcábase como fins primordiais o educativo, o científico e o divulgador; recollía, ademais, a vella aspiración de contar cun centro en que se reuniran como conxunto ordenado e documentado as manifestacións do quefacer colectivo dos galegos, asumindo o compromiso explícito de manter unha presenza activa no proceso de normalización da cultura galega, e de reconstrucción da conciencia colectiva.

Para tales fins, establecéronse tres novidosas liñas de actuación: A constitución dun Padroado, convocando a persoas que traballaban nas distintas áreas das ciencias sociais, así coma a institucións vinculadas á cultura e ás Administracións Públicas; os socios, que contarían con representantes electivos nos órganos xestores da institución; e a participación popular mediante a doazón ou o depósito de materiais.

En outubro de 1977 inaugúranse as primeiras salas. O plano técnico do Museo, adscrito metodoloxicamente ao campo da antropoloxía cultural, organizouse en cinco seccións : Antropoloxía, Historia, Medio Natural, Ciencia e Pensamento. A institución, ademais de ocuparse de coleccionar, catalogar e exhibir conxuntos de pezas representativas das diversas manifestacións da cultura tradicional, auspicia e organiza actividades de debate e divulgación en torno á antropoloxía, a historia, a lingua, a toponimia, a arte popular, ... Asemade, o Padroado ocúpase da recuperación patrimonial do Convento de San Domingos de Bonaval, cedido polo Concello de Santiago de Compostela en febreiro de 1977 coa condición de rehabilitalo e destinalo a museo.

A metodoloxía de traballo da institución proxéctase en dúas vertentes: o labor interno de investigación coa ampla documentación bibliográfica dispoñible na Biblioteca (especializada en antopoloxía, museoloxía e cultura galega e complementada polo Arquivo Gráfico e Sonoro) e o traballo de campo. Ademais, as instalacións contan con espazos de exposicións temporais, que acollen regularmente mostras de variada temática, e coas reservas visitables onde se custodian os fondos materiais do Museo.
En 1996, inaugúrase a organización dos Encontros sobre o Feito Diferencial Galego, que reúne os principais especialistas nas diversas facetas da identidade galega co reto de expor ante o público xeral os resultados das súas investigacións. Esta relación co público, recibe un impulso decisivo coa creación e consolidación, na década dos 90, do Departamento de Educación e Acción Cultural e o Departamento de Publicacións.

O Museo do Pobo Galego parte dunha concepción dinámica da cultura, como realidade histórica que é, receptiva a formas culturais novas e sometida a procesos de cambio económico, social e ideolóxico que ocasionan a transformación ou a perda de moitos elementos culturais; en consecuencia, tórnase obrigada a recollida, estudo, documentación, catalogación e conservación das formas culturais que chegaron até nós, conferíndolles, finalmente, a función de afirmación e desenvolvemento da existencia colectiva como pobo e a asunción consciente da identidade.
Vinte e sete anos despois da súa creación, o Museo do Pobo Galego acadou un grao de desenvolvemento que poucas iniciativas da sociedade civil galega conseguiron, consolidando o seu proxecto nunha situación de evolución permanente.