Bos días. Hoxe, nesta casa simbólica que representa para nós o Museo do Pobo Galego, reunímonos con enorme ledicia colectiva para a celebración da 1ª homenaxe "Os bos e xenerosos", na honra de D. Avelino Pousa Antelo; mais, dadas as circunstancias que nos impón cruelmente a vida, non podemos comezar este acto sen acoller, tan sequera por un intre, a lembranza fonda e sincera que nos inspira o compañeiro e mestre Manuel María, persoa inesquecíbel para a Asociación de Escritores en Lingua Galega e, seguramente, para todo o público deste auditorio. Por el, con todo o respecto e agarimo, prégovos que gardemos un minuto de humilde silencio.

Mais, a pesar da emoción que sentimos polo falecemento do grande poeta da Terra Chá, hoxe intentaremos que resulte un día de festa; porque estamos xuntos en boa compaña e na presenza dun deses galegos que merecen, sen discusión posíbel, o título de bo e xeneroso, premio que se cadra aínda non leva aparellado medalla nin louvanza por parte das autoridades políticas deste país, pero que si trae consigo o fulgor da memoria galeguista, do compromiso cos labregos, do entusiasmo no traballo a prol dun ideal comunitario que se constrúe día a día e contra as sombras da ignorancia, e que chamamos Galiza, desde o lugar de Seoane, na parroquia de San Xoán da Barcala, ata San Domingos de Bonaval, en Santiago de Compostela.

Por suposto, hoxe recoñecemos a un escritor, a un home que sementou nas máis diversas publicacións xornalísticas e en múltiples ensaios todo os seus saberes como intelectual; mais, sobre todo, homenaxeamos a un humanista pragmático comprometido co seu país; deste xeito, recoñecemos tamén ao Lucho de Peto, mestre entusiasta que dunha granxa-escola fixo unha horta vizosa onde medraron as pólas da cultura verdadeira, que é aquela que bota raíces profundas na Terra; e eu, que non o vivín, gosto agora de imaxinar a un home paciente ensinarlle aos pícaros como se fai un enxerto nas froiteiras, ou a un señor de pícaro sorriso dándolle voz aos "Argalleiros de Barreiros".

E, por último, gosto de imaxinar ao mozo Lucho de Peto o día dez de maio de 1931, no Teatro Principal de Santiago, asistindo a un mítin de Álvaro de las Casas, de Antón Vilar Ponte, de Valentín Paz Andrade e de Afonso Rodríguez Castelao. Un mozo impresionado que saiu á rúa convertido para sempre ao nacionalismo galego, logo de escoitar palabras emocionadas, vivas, esperanzadas; palabras que orientaron con magnífico rumbo un proxecto pedagóxico semellante ao que o nacionalismo pregoaba xa no ano 1917, cunha definición, por parte de Xoán Vicente Viqueira, dos obxectivos que debería cumprir unha auténtica escola galega, obxectivos que definen, case ao pé da letra, o labor pedagóxico de Avelino Pousa Antelo; en palabras de Viqueira:

"Quixera eu aínda que a escola fixese máis. Quixera ver nela o centro cultural dos campos e das pequenas vilas. Nela deben formarse bibliotecas, no posible circulantes, nela deben organizarse conferenzas sobre os problemas do momento, agrícolas e económicos. O mestre debe ser o conselleiro en todas aquelas cuestións dos galegos como cidadáns, como agricultores e como comerciantes, sen ter agora conta da influenza que ten de exercer no sentido do refinamento humán".

Ese refinamento humán que se fai presente, hoxe, aquí, no Lucho de Peto, a quen lle agradecemos o exemplo. Moitas grazas, saúde e terra.