Vou seguir logo coa quenda de Frei Martín Sarmiento que dicía que el escribira as coplas calamo disparante, que vén a ser como a fume de carozo. E supoño que así é como hai que lelas tamén. Vou seguir logo:
Na vila é costume,
dempois que a coñezco,
que os sábados todos
do ano e arreo
se faga un mercado
mercando e vendendo
mil cousas do uso
con moito comerzo
de olas, de potes,
de asados, pucheiros,
de pratos, cazolas,
picheles e petos,
angazos e rodros,
rebolos e eixos,
de rocas, de fusos,
de trouzos, sarelos,
de polas e polos,
de lebres, coelhos,
de pitas e ovos,
de veces son frescos;
marrás, vacuriños,
años e carneiros,
capós e cabirtos,
e todo a bon prezo;
pantrigos, petadas,
ripotes e queixos,
mel e manteiguiñas
e fruitas do tempo;
de liño, de estopa,
de mantas, mantelos,
de cintas, de faixas,
manguiñas, ourelos,
navallas, fouciñas,
tixeiras, cuitelos,
e vingueletiños
grandes e pequenos.
As coles con terra
se venden por centos,
se mide a nabiña,
val muito diñeiro.
Por fin e por postre,
mal e que cansemos,
se vende, se merca,
de todo, sen termo.
Así pois, un día
do mes de setembro,
que foi dazasete,
mercado o terceiro,
eu, Marcos Portela
do Monte Porreiro,
que son, mal pecado,
un probe labrego,
pasein por ventura,
indo a ver o crego
Xacinto, que estaba
en Taboadelo,
Xunto a Parafita,
camiño dereito,
indo de Mourente,
cortando o vieiro.
Cheguein á tardiña,
ás catro, algo menos,
ao chan devandito,
cansado anque ledo.
Vin muito xentío
que estaba alí quedo,
deitado na herva,
comendo e bebendo;
vin mozos, vin mozas,
vin homes, vin vellos,
vin muitas mulleres,
vin nenas, vin nenos.
Uns viñan da sega,
castelláns enxertos,
outros do mercado
volvían ao eido,
Xepiño tanguía
o vinco dun cego;
con ele cantaba
con aire galego.
Facía bailare
ó can por diñeiro,
pedía nas rúas
o pan para o cego.
Compraba Perucho
os zapatos vellos,
berraba cun saco
para recollelos.
Andaba descalzo
e sempre correndo,
tan pobre era o dono,
só tiña remendos.
Maruxa servira
a un pasteleiro
na Porta do Sole,
no lado ezquerdo.
Dis que é mui bizarro
e gasta por cento;
Maruxa axotaba
as moscas do eido.
Minguiña, máis nena,
estaba cun vello,
facíalle a cama
con mal aderezo.
El fora soldado,
mais era un famento;
quería a Minguiña
muito por extremo.
Os catro que dixen
así mo dixeron,
canto deles conto
eu non poño erro.
Os mesmos, é todo,
tiñan parentesco,
criados e nados
nun mesmo terreo.
Volvíanse á terra
por outros vieiros,
xuntáranse todos
no chan a desexo.
A xente dá volta
do mercado feito;
foi moita, foi tanta
que eu non a coñezo.
Só catro mulleres
faltaron dereito;
direin os seus numes,
son de Carvalledo:
Andrea da Chouza,
a neta do cego,
vendira laitugas,
comprara cangrexos.
Un feixe de toxos
Tomasa de Outeiro
vendira na vila,
comprara xorelos.
Catuxa do Mato
landres e coellos
vendira; comprara
sal e mais pan fresco.
Comprara xouviñas
Mariña a do cego;
na praza vendira
xestas con codesos.
As outras que calo
alá ao seu xeito
na praza ou mercado
vendiran, eu creo
xa leite, xa herva,
xa figos, pexegos,
vasoiras, ou bruños,
xa peras, xa peros.
Compraran á volta
xa olas, xa petos,
xa berberichiños,
xa peites, xa espellos.
Só os vinte e catro
falaron arreo
das cousas de novo
que estaban correndo.
Direi as que ouvín,
poreinas en versos,
que así os meniños
podrán deprendelos.
Eu non sei de copras
e fáltame o enxeño;
nen fixen cantigas
no falar galego.
Fareinas, pois logo,
cos ringróns pequenos,
enxempro das outras
que cantan os nenos.
Meniñas de Noia,
cando van ao mato,
levan a merenda
ao Santo San Marcos.
E seguirei...
Autor/a da transcrición: Estefanía Mosquera Castro